شهرستان ویژه جمعیتی نزدیک به ٠٠٠/٣٢٠ نفر و با وسعنی حدود ٩٦٤٧ کیلومتر مربع دارای چها بخش مرکزی،قمصر،نیاسر و برزک و جوشقان و کامو می باشد.شهرستان کاشان ازلحاظ آب وهوایی؛ متنوع ودر اکثر فصول وایام سال برای سفر مناسب می باشد. نواحی شمالی و شرقی کاشان را دشت کویر احاطه کرده ولی وجود آبادیها وشهرهایی چون قمصر، قهرود، جوشقان، نیاسر، برزک، کله، ارمک، رهق، ازناوه،اردهال، استرک و ... و دهها آبادی خوش آب و هوای دیگر در دامنه ها و ارتفاعات کرکس با مناظر زیبای طبیعی و آب و هوای ییلاقی وکوهستانی در انتظار مسافران ومیهمانان شهر تاریخی کاشان است. فاصله شهر کاشان تا تهران ٢٣٠ کیلومتر،تا قم ٩٥ کیلومتروتا اصفهان ٢١٠ کیلومتر می باشد .کاشان،با قرار داشتن برروی زن جیره بزرگ راههای کشور و واقع شدن بر سرراه اصلی ارتباطی شهرها و استانهای شرقی،غربی ،شمالی و جنوبی کشور دارای موقعیت ممتازی می باشد. ٢- موقعیت تاریخی کاشان هزاران سال است که محل زندگی انسانها و اقوام گوناگون بوده و تمدنی کهن را در خود جای داده است.قدمت تاریخی منطقه کاشان مربوط است به یکی از کهن ترین مراکز استقرار بشر درفلات مرکزی ایران موسوم به سیلک مردمان نزدیک به ٧٥٠٠ سال پیش دراین قسمت که در ٢کیلومتری جنوب غر بی کاشان قراردارد، تمدنی را بنیان نهادند که آبادانی کنونی منطقه کاشان می تواند دنباله همان تمدن باشد، هر چند که آنچه امروزه به عنوان کا شان مطرح است هویتی کاملا اسلامی دارد.یک هیئت باستان شناسی فرانسوی به سرپرستی پروفسور رومن گریشمن طی سالهای ١٣١١ تا ١٣١٣ شمسی در سیلک کاشان به کاوش وحفاری پرداختند وبا بهدست آوردن آثار سفالین و فلزی از دل تپه ها به نتایج شگفت انگیزی دست یافتند.بر اساس تحقیقات این هیئت، اولین خواستگاه تمدن بشری و اولین سکونتگاه جمعی بشر در دشت و اولین نقطه ای که بشر با استفاده از مصالح ساختمان (خشت خام و ملاط گل ) به ساختن خانه پرداخته است، سیلک کاشان است.علاوه بر منطقه سیلک، مناطقی مانند غار رئیس،آتشکده نیاسروآتشکده خرمدشت که مربوط به زمان ساسانیان است برتداوم آن تمدن صحه می گذارد.علاوه بر آثار فوق؛ نویسندگان و مورخین نیز از دیرباز در آثار خود سخن از کاشان به میان آورده اند؛ از جمله : شرکت اهالی کاشان در جنگهایی که در زمان ساسانیان روی می داده است وپس از آن هجوم عربها به کاشان و آبادانی شهر کاشان در دوران آل بو یه، اهمیت پیداکردن موقعیت کاشان درزمان حکومت سلجوقیان وآثار وابنیه ای که از ا ین دوره باقی مانده است و نیز حمله وحشیانه مغولان در قرن هفتم به این شهر، پیمودن راه ترقی در دوران صفویان و آثاری که از این دوره به جای مانده، آثار واخباری که اززمانقاجاریه و نیز دوران مشروطیت داریم، همکاری هایی که مردم کا شان درقیام های مردمی در مخالفت با رژیم پهلوی از جمله ١٥ خرداد ١٣٤٢ وادامه آن در انقلاب اسلامی ایران داشتند و ... همه و همه بیانگر موقعیت و جایگاه تاریخی کاشان و حیات تاریخی مردم این دیار از حداقل٧٥٠٠ سال پیش تا کنون در این خطه می باشد. ٣- موقعیت فرهنگی کاشان از جمله شهرهای با سابقه و هویت دیرینه فرهنگی است وعالمان، فقیهان،دانشمندان، طبیبان، فیلسوفان، شاعران ونقاشانی که دراین دیار نشو و نمو نمودهاند ازجمله نام آورانی هستند که نه تنها نام کاشان را پرآوازه کرده ا ند بلکه ا یران وجهان اسلام را اعتباری دیگر بخشیده اند . از زمانهای دیرین مجامع و حوزه های علمی مختلفی در این شهر وجود داشته و هم اکنون نیز در گوشه گوشه شهرعالمان و فرهیختگانی در مدارس علوم دینی و دانشگاهها و مراکز آموزش عالی جرعه نوشان علم و ادب را سیراب می کنند. ٤- موقعیت اقتصادی کشاورزی: منطقه کاشان از ویژگیهای کشاورزی مهمی برخوردار است ، به طوری کهقسمت عمده زمینهای اطراف کاشان زیرکشت پنبه وغله است وهمچنین انواع میوهها از قبیل انار، انجیر، انگور، گوجه درختی، هندوانه، طالبی، چغندر، هویج، شلغم و نیز انواع سبزیجات وصیفی جات از جمله محصولات کشاورزی منطقه کاشان ا ست . پرورش درختان و گل و گیاهان داروئی جهت تهیه گلاب و عرقیات گیاهی درمنطقه از جایگاه ویژه ای برخوردار است. صنعت: از نظر صنایع کاشان توسعه مناسبی یافته است و می توان از صنایعیمانند فرش ماشینی، ریسندگی، بافندگی، چینی سازی، ملامین، کاشی سازی،ابزارآلات صنعتی و دهها واحد صنعتی پیشرفته دیگر نام برد که کاشان را به یکی ازمهمترین قطبهای صنعتی کشور تبدیل کرده است .تعداد واحدهای تولیدی فعال دراین شهرستان متجاوز از ٣٥٠ واحد می باشد. صنایع دستی : در این زمینه کاشان از دیرباز زبانزد و مشهور بوده است ولی با رشد فناوری ماشینی درصنایع، بعضی از صنایع دستی به فراموشی سپرده شده است. در روزگاران گذشته صنایعی مانند قالی بافی، شعربافی، زری بافی، مسگری،کاشیگری، سفالگری، ابریشم بافی، مخمل بافی، زیلو بافی و ... در کارگاههای کوچک رواج داشته است که با مرور زمان و همراه با تحولات اقتصادی - اجتماعی ، یا بعضی ازآن صنایع مثل مسگری و شعربافی، سفالگری، ابریشم بافی رو به دیار فراموشی می رود و یا بعضی از آنها مانند مخمل بافی، پارچه بافی، کاشیگری،قالی بافی در مجموعه های صنعتی بزرگ تولید می شود؛ ولی نه با آن ظرافت و هنرآفرینی که محصولات صنایع دستی برخوردار بودند.. مسیرهای گردشگری محـور فـین : تپه های باستانی سیلک - امامزاده هادی (ع) فین بزرگ - امامزاده ابراهیم (ع) - باغ تاریخی فین - چشمه سلیمانیه محـور جوشقان استرک : امامزاده ولی بن موسی الکاظم(ع) راوند - قلعه روستای سرنج - امامزاده محمد اوسط (ع)، چشمه ثلاثه ، شاهزاده قاسم (ع) ، یخچال و آب انبار جوشقان استرک محـور نیاسـر : امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند - قلعه سرنج - آبشار تاریخی - چهارطاقی - غار تاریخی رئیس و آتشکده نیاسر محـور مشهد اردهال : امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند - قلعه سرنج - خانه تاریخی کمال الملک روستای کله ارمک - امامزاده یوسف (ع) روستای ون - مسجد جامع ، میدان تعزیه ، آب انبار ، زیارت بی بی رقیه (س) و قدمگاه شاه طاهرعلی روستای نشلج - امامزاده محمود روستای علوی - آرامگاه سهراب سپهری ، مجموعه درب قلعه ، قلعه نقاشی ، قلعه زرین کفش ، شاهزاده حسین و زیارت حضرت سلطان علی ابن امام محمد باقر(ع) مشهد اردهال محـور بـرزک : امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند - قلعه سرنج - امامزاده یونس بن موسی الکاظم (ع) - روستای بارونق - بقعه بابا افضل روستای مرق - روستای سعد آباد - آسیاب آبی تاریخی سعدآباد ، آسیاب آبی خاتونی ، مهمانپذیر سنتی روحانی ، خانه کاردان ، موزه مردم شناسی ، تپه قلعه و کارگاههای گلابگیری برزک محـور قمصر : کاروانسرای عباسی - امامزاده پیرداود و پیر سلیمان (ع) ، مسجد میان ده ، آب انبار و خانه ملامحسن فیض کاشانی و خانه احسانی و کارگاههای گلابگیری قمصر - سد خاکی قزاآن محور جوشقان و کامو : بقعه شاهسواران - سد شیخ بهایی - مسجد جامع روستای جوینان - مسجد کله و مسجد علی روستای قهرود - برج تعریفی و شیخی ، قلعه دژ ، برج میرزا خان امامزاده میر علاءالدین (ع) و خانه ارباب روستای کامو محـور مشکات : امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند - خانه های تاریخی نیکنام و منصوری ، آب انبار و مسجد پاچنار ، امامزاده سلیمان بن موسی الکاظم (ع) مشکات - کاروانسرای تاریخی روستای سن سن
چشم انداز سرمایه گذاری با اتکال به قدرت لایزال الهی ، تلاش آگاهانه و هدفمند و در مسیر تحقق چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در سال ١٤٠٤ هجری شمسی ، کاشان در سطح ملی الگوی توسعه منطقه ای متناسب با میراث غنی فرهنگی است کاشان در افق این چشم انداز ، منطقه ایی است : ١- منسجم ٢- هوشمند ، خلاق ،دانایی محور ، جذاب برای زندگی و فعالیت ٣- دانش محور ٤- با هویت اسلامی توصیف چشم انداز کاشان در سال ١٤٠٤ توسعه یافته متناسب با میراث غنی فرهنگی کاشان : - کاشان به هویت و ویژگی های منحصر به فرد فرهنگی و تاریخی شناخته خواهد شد - تعامل سازنده میراث فرهنگی با حیات جاری جامعه به منظور ایجاد ارزش افزوده - تنــاسب برنامه های توسعه با دانش و معــــرفت حاصــل از تجــارب تاریخی مردم به عنــــوان یک منبع ارزشمند در بردارنده شیوه های فعالیت ،زندگی و ساماندهی مناسب اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی - حس مسئـولیت عمومی و جلب مشــارکت عمومی در حفظ ، صیانت ، حفاظت ، احیا بهــره برداری خردمندانه از میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به منظور تقویت مولفه های هویتی و تحکیم همبستگی منطقه ایی - برخوردار از زیرساخت ها و جاذبه های مطلوب گردشگری - احیا ترویج و آموزش صنایع دستی و هنرهای سنتی بومی بـرگرفته از سند چشم انداز شهرستـان کاشان در افـق ١٤٠٤
صنایع دستی کاشان در یک نگاه صنایع دستی به عنوان کهن ترین میراث بر جا مانده بشر، هنری است که با تولد انسان شکل گرفته و با سیر تکامل بشر هدایت شده و حیات اجتماعی و هویت و جایگاه اصلی خود را پیدا کرده است و با روح و عشق آدمی آمیخته شده و تجسم تفکر وابتکار واعتقادات فرهنگ یک ملت را تجلی می کند . صنایع دستی ماندگار ترین دست ساخته های اقوام گذشته است که نقش مهمی در انتقال، تداوم فرهنگ ،باورهای دینی و ملی اقوام گذشته را دارد و خلاصه ای از تاریخ ایران را به دوش می کشد . در اینجا ست که هنر شکل گرفته و سفال های منقوش با طرح و نمادی متفاوت از تپه های سیلک که نشانی از ذوق و شعور ساکنان اولیه فلات چند هزار ساله ایران است ، اساس نخستین مضامین فرهنگی این سرزمین می شود . پارچه های الوان ابریشمی و زربفت که شهرت آن در سراسر جهان پیچیده و با تلاش مردم سخت کوش و صبور این خطه با دلی روشن، درخشش گلابتون را در لابلای چله های ابریشمی نشانده اند و نفیس ترین فرشها ی این مرز و بوم ، که نمونه ای از هنر و خلاقیت پارسیان می باشد و خلق آن به مانند تابلوی نقاشی زیبایی است که هر تار و پود آن حقیقت روح و خلوت عارفانه دل را از بهشت خیال بافنده رقم می زند . آجرهایی که با لعاب های رنگین دست ساز از دل کوهها و طبیعت کویر، نقوش اسلیمی را بر جای گذاشته و روح معنویت را بر پیشانی بناها به ودیعه نهاده است . و نقش فرش زیلو، که خنکای نسیم را در گرمای خشک کویر به گردش درمی آورد و طراوت بخش دل نمازگزاران مساجد بوده است. ظروف مسین با تلالوی درخشان ، میزبان سفرهای دلچسب ایرانی است. و در پایان بعداز فراغت از کار و رهایی از مشغله روزانه به شکرانه موهبت الهی، سربر سجاده مخملین میگذارند . این است هنری که ازدل برخاسته و بر دل می ماند. از این رو ست که باید جایگاه صنایع دستی در حفظ فرهنگ ملی بومی و اعتقادی مردم به خوبی شناخته شود، و ترتیبی اتخاذ گردد که این سنت دیرین همچنان در دل مردم ، خاطرات گذشتگان را زنده و در گوشه ذهن جوانان به یادگار بماند. و این همه بهانه ای باشد تا شاید در جهت احیا و شکوفایی این میراث مهم تمهیدات لازم اندیشیده شود. نگارگری
نگارگری یانقاشی سنتی ایرانی فرآیندی است که طی آن رنگ برروی سطح بوم یاکاغذ به وسیله قلموایجادنقش میکند.درحقیقت نگارگری مفهوم عام داردوروش ها وسبک های گوناگون نقاشی ایرانی شامل می شودچه آنهاکه درکتاب ونسخه های خطی صورت گرفته وچه آنها که بردرودیواربناهاوبوم های دیگرانجام شده است.درنحوه اجرامی توان گفت استادکارپس ازآماده سازی سطح کارکه بسیاربااهمیت نیزمی باشدطرح رابه وسیله قلم موهائی بااندازه های مختلف بربوم نقش اندازی،قلم گیری وسپس بارنگهای محلول درآب رنگ آمیزی می کند.بهترین قلموهاازموی گربه،سنجاب وسمورمی باشدکه ضمن مجعدنشدن بسیارانعطاف پذیرمی باشند.پس ازرنگ آمیزی نقاشی قلم گیری وپرداز می شود وجزئیات کاردرآن تکمیل می گردد.هنرمندنگارگردربهترین حالت کارخویش آنچه راکه درپرده خیال دیده است به تصویرمی کشد.وی فضائی راخلق می کندکه ضمن به کارگیری عناصرجسمی،روابط مادی درآن به گونه ای دیگربیان شده است.عالمی که این نقاشان تصویرمی کنند عالمی است متفکران وفلاسفه آن رااقلیم هشتم یاعالم مثال نامیده اند.هدف این هنرنمایان ساختن فضائی است که بافضای عادی وجسمانی متفاوت است.حضورچنین قلمروئی درنقاشی ایرانی به زبان رمز،تمثیل وتخیل وروشهای خاص آن ممکن می گردد.نگارگری درایران نتنها سابقه کهن دارد بلکه درهمه هنرهای ایرانی به گونه ای عمیق نفوذنموده است وبه عنوان رشته ای پایه درخورتوجه می باشد.اولین آثاری که بتوان نام نقاشی برآنهنهاد،درغاردوشه لرستان باحدودهشت تاده هزارسال قدمت است.باوروداسلام به ایران نگارگری بیش ازهرچیزدرمصورسازی کتب جلوه نمود.اولین باردرتاریخ ایران مصورسازی کتب به شکل کارگاهی ودرمجموعه ربه رشیدی انجام گرفت که این امرحاکی ازپیشرفت نگارگری ایران می باشد.دردوره های مختلف هنرمندایرانی باذوق وسلیقه خویش ترکیب بندی ها وتغییرات گوناگونی رادرنگارگری دنبال نمودندکه موجب خلق مکاتب هنری بسیاری دراین زمینه گردیدمانندمکتب بغداد،مکتب بخاراومکتب تبریز ومکتب شیرازو....هرکدام ازاین مکاتب ویژگی های منحصربه فردخودرادارندولی به طورکلی مهمترین ویژگی ایرانی تجلی برتری جهانی تمثیلی وتخیلی برجهان عینی محسوس می باشد.ازمیان شاخصه های این نقاشی می توان این مواردرا برشمرد:حذف پرسپکتیو،گسترش فضاازپائین به بالا،قرارگرفتن درتصویربه لحاظ مرتبه معنوی ومادی،عدم وجودنوردرصحنه،استفاده ازرنگهای درخشان وتخت ومتنوع،عدم حجم سازی وسایه روشن انداختن،اهمیت یکسان انسان وطبیعت.درادامه این روندمکاتب نو وشیوه های متفاوتی دارد نقاشی ایرانی می گرددولی نقاشی سنتی باپشتوانه ای غنی همچنان جایگاه خویش راحفظ نموده است. ملیله کاری هنرساخت ظروف و وسایل تزئینی نقره است که از کنارهم قرارگرفتن تعداد بسیار زیادی مفتول نقره در قالب ریز نقش هائی چون اشک،جقه،برگ،پیچک،بته ترمه وغنچه بدست می آید.ملیله سازی یکی از مهمترین ودر عین حال ظریف ترین صنایع فلزی ایران می باشد که وام دار هنرمندانی است که با ابزارهای بسیار ساده باحوصله فراوان به خلق آثاری ارزشمند مبادرت ورزیده اند.ملیله سازی سابقه ای دیرینه دارد،پروفسور پوپ نیز به آثاری از ملیله متعلق به قرن١٢م اشاره کرده است.ملیله کاری تا قبل از دوره پهلوی به عنوان هنربومی زنجان دراین شهر معمول بوده است منتهادرزمان حکومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران واصفهان در سایر نقاط کشور نیز رواج می گیرد.برای تهیه نوار ملیله،نقره با عیار ١٠٠راپس از ذوب کردن به صورت مفتول در می آورند سپس آن را حرارت می دهند واز میان دستگاه نورد عبور می دهند.عمل حدیده کردن را تا بدست آمدن ضخامت مورد نظر ادامه می دهند که به آن نوار ملیله می گویند.ملیله ساز بعد از تهیه قالبی که به شکل محصول مورد نظر است قالب را روی یک صفحه مسی قرار داده وتمام سطح آن را موم اندود می کند سپس نواری را که پهنائی بیش از نوار ملیله دارد دراطراف قالب می گذارد تاشکل قالب را به خود گرفته ودر موم فرو رود.بعداز این مرحله به وسیله پنس پیچ های ملیله را متناسب با طرح مورد نظر با دقت در کنار هم می چیند وتمام سطح قالب با پودر تنکا (پایین آورنده نقطه ذوب لحیم نقره) وگرد لحیم پوشانده که طی حرارت دادن،باعث اتصال پیچ ها به یکدیگر می گردد.قسنت های لحیم کاری شده باید به گونه ائی پرداخت شود که محل های اتصال قابل رویت نباشد.ظرافت ودر عین حال تمیزی کار در هنر ملیله بر سطح کیفیت و ارزشمندی محصول تولید شده اثر گذار می باشد.
مشبک نوعی ازکارهای تزئینی است که برروی سطوح فلزاتی چون،طلا،نقره،مس و.... اجرامی گردد.این واژه به معنی سوراخ دار کردن یعنی مشبک یاشبکه سازی است که ازمصدرشبک عربی گرفته شده است ومعنی آن درتوری سازی است.قدمت این شیوه هنری ماننددیگرروشهائی که درصنایع فلزی به کارگرفته می شود به اولین تجربه های بشردررابطه بافلزاتی چون آهن ومس برمی گردد.از زمانی که انسانهای اولیه به شکل پذیربودن وقابلیت های این قسم فلزات پی بردند،توانستندبا کمک گرفتن از ذوق وسلیقه وابتکارخویش آثارماندگارخلق نماید.امروزه مشبک کاری یامعرق فلز دراصفهان وتهران رواج بیشتری دارد بدین گونه که استادکارپس از انتخاب صفحات فلزی مناسب بانوع اثرهنری که می خواهدبسازدآن رابه قطعات مشخص تقسیم بندی می کندسپس طرح راازطریق گرته برداری وچرمه برسطح فلزمنتقل می نمایدبرای جلوگیری ازپاک شدن طرح حین برش،خطوط اصلی باقلم فولادی نیم بر برسطح فلز حک می شوداین عمل علاوه برحفظ طرح به آسان حرکت کردن اره موئی روی خطوط طراحی شده کمک می کند.درمرحله بعد بسته به ضخامت ورق به کارگرفته شده وظرافت طرح ازاره موئی وکمان متناسب با محل برش استفاده می گردد.ورقهائی که برای مشبک کاری به کار می روندمی توانندضخامت های متفاوتی داشته باشندچون ورق ٨وکمتر،ورق١،ورق٢ و...قسمتهائی ازطرح که باید بریده شودابتدا توسط منه سوراخ می گردد تابتوان اره را از آن عبورداد.پس ازاتمام برش کاری قطعات آماده شده،سوهان کاری وشستشو شده وبراساس طرح اولیه درکنار یکدیگر قرار می گیرد.تولیدات گوناگونی بااین شیوه ساخته وتزئین می گردد ولی از آنجائی که بایدفضای مناسب جهت اره کاری وجود داشته باشد مشبک کاری بیشتر روی سطوح تخت انجام شده ودر مراحل بعد برای ساخت شیئ مورد نظر به یکدیگر پرچ می شوند.انواع صندوق های فلزی،تابلو،عودسوز،قطعات نصب شده روی درب های ورودی وتیغه های فلزی که روی علم عزاداری متصل می گردد بااین شیوه پرداخته می گردد.
قلم زنی نقش اندازی بر بدنه های فلزی ازجنس مس،برنج،طلا،نقره از طریق چکش وقلم های فولادی را به اصطلاح قلم زنی می گویند.قلم زنی یک شیوه تزئینی است که بشرگذشته آن راهمزمان با شناخت فلزاتی که درطبیعت وجود داشته وکشف چگونگی کار باآنهاابداع کرده است.امروزه یکی ازرشته های هنرسنتی ایران است که در رده هنرهای صناعی ودرگروه فلزکاری قرار دارد.این هنرباقدمتی هزارساله ازجمله هنرهائی است که همچنان باتمام سبک وروشهای خود دراصفهان اجرامی گردد.شیوه کارقلمزنی بدین صورت است ابتداآن شیئ راکه می خواهندروی آن قلم بزننددرا در اصطلاح قیرمی گذارندضخامت قیربایددرحدی باشد که موقع قلم زدن ضمن اینکه فرم کلی کاررادرحین چکش زدن نگه می دارد مانعی باشد برای جلوگیری از سوراخ شدن بدنه.پس ازقیرگرفتن طرح به صورت چرمه وگرد ذغال به بدنه منتقل وسپس با قلمی با همین نام نیم بر می شود.دراجرای طرح های ذهنی،طرح بدون چرمه ومستقیما بربدنه نیم بر می شود.درادامه نقش با قلم های فولادی که نوک آن حالت های مختلفی دارد نیم ور،پائین بری وپرداز می شود، قلم هائی چون گرسوم،یک تو،نیم ور،ناخنی،بادامی،تخم گلی و.... پس ازاتمام قلم زنی قیر به وسیله حرارت ازآن جداشده وقیرهای اضافی پاک می گردد.درنهایت سطح قلم زده شده راباروغن جلا آغشته کرده وسپس دوده می زنند تا زمینه وفرورفتگی های کار به رنگ سیاه درآید.این نوع قلم زنی ساده ترین ودر عین حال رایج ترین شیوه اجرا می باشد.در قلمزنی برجسته یا جنده کاری قیرگیری طی دو مرحله انجام می شود بدین صورت که ابتدا روی کارقیراندود شده وباقلم های مخصوص جنده کاری قسمتهائی از طرح بیرون زده می شود پس از قیر گیری مجدد در پشت کارقسمت های برجسته مجددا قلم زنی می شود.یکی ازمشاغل وابسته به قلم زنی سفیدگری است که طی آن لایه ای ازقلع سطح قرمز مس ویا برنج را پوشش داده وسفید می کنند.ازسفیدکاری برای سفیدکردن بدنه هائی که بدین صورت عرضه می شوند استفاده می کنندبدین ترتیب که قبل از قلم زنی ابتدا ظروف مورد نظر قلع اندود شده وسپس روی آن قلم زده می شود.ظرافت طرح،یکنواختی همه سطوح بدنه واجرای درست طرح از جمله امتیازات یک اثرخوب وماندگار می باشد.
کاشی سازی هنرساخت خشت های سفالی بالایه ای ازنقش ونگارهای لعابی ورنگی،برای پوشاندن انواع سطوح دربنا راکاشی سازی می گویند.کاشی سفالی است که طول وعرض آن مختلف بوده ویک روی شیشه ای وصاف دارد وعلاوه بر نقش تزئینی به عنوان عایق رطوبت دربنا نیز به کار می رودواژه کاشی ازنام شهر کاشان اقتباس شده که ازاوایل دوران اسلامی به عنوان مرکزصنعت سفال سازی وکاشی گری مشهوربوده است.کاشی قدمتی دیرینه داردوازجمله تحولات وپیشرفتهائی است که بشردرزمینه آجرسازی بدست آورده است آغازکاربرد آجرهای رنگی درساختمان هنوز مشخص نیست اما نمونه هائی که در عیلام ازهزاره دوم پیش ازمیلاد کشف گردیده جزئ اولین کشفیاتی است که دراین زمینه انجام شده است.ازجمله آثاری که درفلات ایران بدین گونه کارمی شده می توان به ساختمانهائی درشوش وتخت جمشید اشاره نمود.کاشیکاری در دوره خلفای عباسی وبعدازآن احیا می شود به گونه ای که بنا برنظرپروفسورپوپ (نخستین بارکاشی های لعابی درسده دوازدهم میلادی درگنبدمسجدجامع قزوین پدیدآمده امابه محض اینکه این روش آغاز گردید به تندی وشتاب توسعه یافته ودرچندنسل تمام ساختمانها باکاشیکاری زیبا پوشانده شده) کاشی های ابتدائی بایک لعاب رنگی ساده بیشتربااشکال هندسی درزمینه آجری کارمی شدند.ولی با ادامه این روند درپایان سده دوازدهم میلادی کاشیهائی نقش دارپدیدآمد.کاشی کاری بادوشیوه اساسی کاشی معرق وکاشی هفت رنگ اجرا می گرددالبته کاشی زرین فام،کاشی معقلی و...ازدیگرانواع این رشته است که کاربردکمتری دارد.کاشی معرق یکی از ابتدائی ترین ودرعین حال زیباترین شیوه های پوششی بنا می باشددراین روش پس ازپخت خشت خام درکوره سطح کاشی با لعاب های رنگی چون،آبی،فیروزه ای،سبز،زردو...پوشانده شده ومجددا درکوره پخت می شود.سپس طرح موردنظرراروی کاغذکشیده وپس ازچسباندن روی کاشی قسمتهای اضافی باتیشه زدوده شده تاطرح موردنظرازدل کاشی بیرون آید.درادامه تمامی قطعات تراشیده وسوهان کاری شده متناسب باطرح ورنگ آن درکنارهم جفت می شوند به گونه ای که بین آنها فضای خالی کمتری باشد.قطعات خردشده برای بدست آمدن طرح کلی بالعکس روی زمین چیده می شوند وازپشت وباکمک یک شبکه فلزی ودوغاب گچ به صورت یک تکه درمی آید وبرای نصب درقسمت های مختلف بنا آماده می گردد.به دلیل مشقت هائی که درساخت این نوع کاشی وجود داشته درکنارکاشی معرق،کاشی هفت رنگ نیز پدیدارشده تابتوان درمدت زمان کمتروسریع ترکل بنا راباکاشی ها پرازنقش ونگارپوشش داد.کاشی هفت رنگ متناسب بااندازه طرح،کاشی هاخام پخت کنارهم چیده شده وسپس طرح ازطریق چرمه وگردذغال روی آن منتقل می شود.پس ازرنگ آمیزی تمام سطح کاشی بارنگ،سطح رویه کاشی بالعاب سفیدی که بعدازپخت شفاف می کردد پوشانده می شود.طرحهائی که برای کاشی هفت رنگ به کار می رود شامل طرح محرابی،گلدانی،گل وبوته،اشکال هندسی وانواع نقش پرندگان وحیوانات می باشد.امروزه دیده می شود که بجای نقاشی ورنگ آمیزی روی خشت خام ازسرامیک های سفید استفاده شده وطرح را با چاپ سیلک روی آن ایجاد می کنند که ازلحاظ تکنیکی نه تنها در رنگ ولعاب بلکه ازلحاظ کیفی نیز با کاشی سازی سنتی بسیارفاصله دارد
سفالگری
سفالگری هنرفرم دهی گل دراشکال متفاوت بااستفاده ازترکیب همزمان نیروی بازو به همراه ذوق وابتکاروخلاقیت هنری می باشد.بی شک سفالگری قدیمی ترین هنرصنعتی است که بشراولیه آن رابرای رفع مایحتاج زندگی مادی وروحانی دردل طبیعت کشف وبه کارگرفته است.اولین نمونه های سفالی مربوط به هشت هزارسال قبل ازمیلاداست که بدون استفاده ازچرخ سفالگری ودرکنارآتش وبدون کوره پخته می شده است وبیشتربرای نگهداری موادغذائی به کارمی رفته است.ایران نیزدراین تاریخچه کهن سهم بسزائی دارد چراکه اولین چرخ سفالگری وکوره پخت سفال درمهدسفالگری جهان یعنی درتپه سیلک کاشان یافت شده است.به نظرمی رسد اختراع چرخ سفالگری در٣٥٠٠ق.م ضمن تسریع درعمل سفالگری موجب بروز تحولات شگرفی دراین شاخه هنری می گرددکه تابه امروز ادامه داشته است.سفالگری غالبا باگل رس قرمزبه صورت دستی،قالبی وچرخکاری انجام می شودولی استفاده ازدیگرگل ها چون گل سیاه وگل سفیدنیزهمواره وجود داشته است.بکارگیری شیوه قالبی ودستی تاقبل ازابداع چرخ سفالگری برای ساخت انواع گوناگون بدنه ها وحتی ظروف مدور کارائی داشته ولی بعدازاختراع چرخ این روشهابیشتربرای ساخت ظروفی به کارمی روندکه اشکال هندسی داشته ویاامکان ساخت آن روی چرخ فراهم نمی باشد.ظروفی که روی چرخ ساخته می شوند متحدالمرکزبوده وبه آسانی به فرمی که مدنظرباشدشکل می گیرد.بدنه های سفالی اعم ازظروف دست سازیا چرخکاری شده پس ازساخت مقداری ازرطوبت خودراازدست می دهندکه به این حالت چرمینه می گویند.بیشتر تزئیناتی که روی سفالینه هاقبل ازلعابکاری انجام می شوددراین مرحله می باشدچون گل درحالتی است که درعین نرم بودن چسبنده نیزنمی باشدوبه راحتی می توان نقوش رابا ابزارهائی چون گل کن،سوزن و...اجرانمود.این تزئینات شامل انواع مختلف شیوه حکاکی برجسته کاری،مشبک کاری،تراش و...است که بدنه ساده رابه سطحی پرنقش ونگارمبدل می سازد.بدنه هاپس ازخشک شدن کامل دردمای٩٥٠ درجه درکوره پخته شده وبه اصطلاح بیسکویت میشوند.ظروف یکبارپخت پس ازنقاشی،رنگ آمیزی ولعابکاری مجددا درکوره دردمای١٠٠٠درجه پخته میشوند تالعاب به بدنه بچسبد.نقاشی به دوصورت زیرلعابی ورولعابی می باشد.دراصفهان بیشترنقش های گل ومرغ ونقش ماهی به صورت زیرلعابی وبانام نقاشی هفت رنگ کارمی شود.ازدیگرنقاشی زیرلعابی می توان به سفال آبی فیروزه ای شهرضا اشاره نمودکه درجهان شناخته شده است ونقوش خطی سیاه رنگ رازیرلایه ای لعاب فیروزه ای نمایان می سازد.ازدیگرتولیدات متمایزشهراصفهان چرخکاری باگل سفیدرنگ می باشدکه به دلیل مشقتهائی که درساخت آن وجود دارد خیلی محدودتولید می شود.ظروف بدنه سفیدبه ظروف سنگی نیزشهرت دارند ونمونه هائی ازآن درشهرستان نطنزساخته می شودکه به شیوه نقاشی زیرلعابی به دوصورت خطی وبرجسته تزئین می گردد.ازجمله ویژگی هائی که درسطح کیفی ظروف سفالی اثرگذاراست می توان به ظرافت نقش ونگار،ترک نداشتن لعاب بدنه، سبکی وعدم وجود دانه های آهکی دربدنه های رسی اشاره دارد. مسگری هنرساخت ظروف مسی ازطریق چکش کاری شمش و ورقه مس رامسگری می گویند.آغازمسگری درتاریخ همزمان با اولین کشفیات بشردر زمینه آهن ومس ودست یابی به شیوه های عمل آوری آن می باشد.نبودن آثارکوره های ذوب فلزدر دوره پیش ازتاریخ نمایانگراین معنی است که بشربرای اولین ابزارخود مس طبیعی رابا چکش زدن به شکل های مورد نظردر می آورده است.بنابر نمونه های بدست آمده ودراوایل هزاره چهارم پیش ازمیلاد مس مصرف عمومی یافت وبرای ساختن پیکان،درفش،سنجاق و.... آن راچکش کاری می کردند.وجودمعادن مس در کرمان،انارک اصفهان ازپیش ازباستان تاکنون موجب شده که امروزنیزمسگری دراین شهرها رواج داشته باشد.محصول عمده مسگر ظروفی باشکل ها واندازه های گوناگون است.ظروف کوچک را از یک تکه مس،چکش کاری می کنند واغلب تو گود هستند.دراین مورد ابتدا مس را باچکش کاری باز می کنند وپس ازهردور بازکردن یک تاب به آن می دهند.اشیائ بزرگتر را نیز به همین طریق از ورقه های گرد بدست می آورند،این کار نیزبه مهارت واستادی فراوان نیازدارد. گاهی اوقات ظروف متناسب با اندازه ویافرم آن ازدو قسمت ساخته می شوندابتدا صفحه راخم کرد به شکل استوانه ای در می آورندوسپس یک صفحه گرد را به دست گرفته لبه آن را باچکش زدن به سمت بالا آورده وآن را به آرامی گود می کنند.این کاربا چکش چهارسو انجام می شود.محل اتصال آنها درز دندانه ای است که نوعی مفصل زبانه وکام است به این کار در اصطلاح سنتی هم کردن می گویند.پس از چکش کاری وایجاد فرم اولیه استاد کار به وسیله یک چکش بدون دسته که در واقع یک قطعه فولاد آبدیده تخت است وبه قالب تنه معروف می باشد رویه کار را صاف کاری کرده تا اثرات چکش کاری را تاحد ممکن از بین ببرد.مسگراعم از اینکه روی ورق مس کار کند ویا مس را از گدازنده تهیه کرده باشد ،همیشه کار خود را باورقه هائی که دارای ضخامت بیشتری هستند شروع می کند ومحصول نهائی نازک تراز مس مصرفی خواهد بود.محصولات معمولی مسگرها دیگ،دیگچه،سردیگ وهمچنین آبکشهای بزرگ،تنگ وسینی های مختلف است.آن قسم ازمحصولات مسگری که بیشترجنبه مصرفی دارد طی عملی با نام سفیدگری قلع اندود شده وسفید می گردد.بدنه مسی ساخته شده به وسیله حرارت داغ شده وسپس با لایه ای ازقلع پوشانده می شود.سفیدگر لزوما مسگر نیست وبیشتر در سفیدگری تجربه دارد.
رودوزی رودوزی سنتی هنرآراستن ورویه آرایه ای پارچه بوسیله انواع دوخت تزئینی رودوزی سنتی گفته می شود معمولا در رابطه باپارچه هائی بازمینه ساده مورداستفاده قرارمی گیردوشامل انواع کوک وگره می باشد.بکارگیری انواع رودوزیهاوابداع شیوه های جدیدوترکیبی دردوره های مختلف ازهزاران سال پیش تاکنون وجود داشته است.درایران نیز ذوق وسلیقه هنرمند ایران فراترازآن بوده که تنها به بافت پارچه های رنگین ومتنوع اکتفانماید،بلکه توانسته ازطریق دوخت انواع مهره هاونخ های تزئینی زمینه پارچه های ساده ای چون کرباس،متقال و....رابه نحوه شایسته رنگارنگ ودرخشان سازد.استفاده ازدوخت های تزئینی دردوره اسلامی رواج بیشتری میگیردبه خصوص از قرن ٣هجری که هنرمندان ایرانی آذین وتزئین پرده خانه خدا بانخ های گلابتون رابه عهده گرفتند.این دوخت هابیشترروی سجاده،بقچه،جلدقرآن،رومیزی،دستمال و... ایجادمی گرددوطرح های آن شامل نقش محرابی،بته جقه،اسلیمی وختائی،نقش بازوبندی،پیچک ترنج وانواع گلها می باشد دراصفهان رامعرفی می نمائیم: ملیله دوزی:ملیله در واقع همان نقده است که به صورت فنرپیچیده شده ودردونوع اصل وبدل روی پارچه ترمه دوخته می شود.درترمه به منظور انجام بهتررودوزی سطح پشت ترمه بالایه ای پارچه ای ازجنس کتان یامتقال توسط چسب سریش پوشانده می شود.طرح از طریق باسمه منتقل می شود.درنهایت ترمه ملیله دوزی شده باپارچه ای گلدار یا رنگی متناسب بارنگ ترمه آستر می شود. سکمه دوزی:این دوخت بیشترروی پارچه هائی انجام می شود که فشردگی تاروپود دریکدیگر زیادنباشدوبتوان باراحتی بانوک سوزن تاروپودرا ازیکدیگرجدا نمود مانندانواع پارچه های کتانی،متقال و...پس ازانتقال طرح به پارچه قسمتهائی ازطرح مشخص وتارازمیان پارچه بیرون کشیده می شود.این عمل ازطریق شمارش تاروپوددرنقاطی معین ودوخت آن تکرارمی گردد.سپس محل بریدن نخ ها باردیف هائی ازنخ،بخیه دوزی شده وکلیت طرح به صورت مشبک دیده می شود. قلاب دوزی:قلاب دوزی دوختی است زنجیره ای که باقلاب صورت می گیرد.این دوخت روی پارچه هائی انجام می شودکه تاروپودآن دراثرفروکردن قلاب ازیکدیگربازنشود واثرقلاب روی پارچه باقی نماند.درقلاب دوزی قلاب ازیک طرف پارچه وارد می شود ونخ راکه درسمت دیگرپارچه است بیرون می کشد.
معرق هنرجایگزین قسمت های مختلف یک طرح با چوب های رنگی وتلفیق آنها با یکدیگربرای آراستن سطح یک تابلو ویا دیگرزیرساخت های چوبی می باشد.هرچندسرآغاز پیدایش هنر معرق چوب نامشخص است اما به نظرمی رسد که کشور هندوستان زادگاه اصلی این هنر باشداصل هنر معرق چوب درایران برگرفته از اواخر دوره ایلخانیان وبعداز دوره تیموریان پدیدآمده است.معرق درلغت به معنی شاخه شاخه می باشد واشاره به قطعه قطعه بودن ماهیت کلی کاردارد.درمعرق کاری متناسب با ظرافت وپیچیدگی طرح ازچوبهای مختلف باتنوع رنگی بالا وهمچنین صدف،استخوان وفلز استفاده می شود. در واقع این مهارت استادکار است که از رنگ وبافت چوب درایجاد هرچه بهتر جلوه کارخویش نهایت استفاده نماید.برای اجرا،طرح رابه صورت یک تکه روی تخت سه لائی چسبانده وبراساس خطوط هرتکه راشماره گذاری می کنندسپس بوسیله اره موئی درنهایت دقت خطوط طرح را برش داده وازهرقطعه به عنوان یک الگو برای برش چوب موردنظراستفاده می کنند.تخت سه لائی ازطریق میخ هائی کوچک به چوب اصلی متصل می شود به گونه ای که بعداز دوربری چوب بتوان تخته الگووچوب رابه راحتی ازهم جدانمود.پس ازتکمیل طرح میتوان زمینه رانیزبامتن چوبی ویاازپلی استررنگی پرنمود که دراصفهان بیشترزمینه رانیزمانندطرح باچوبهای رنگی جایگزین می کنند.درادامه روی کارساب زده تاپرداخت شودوسطحی هموارویک دست بدست آید.برای پرکردن فواصل مابین درزهاازچسب چوب وسپس بتونه هم رنگ کاراستفاده می کنندهرچقدربرش قسمت های مختلف طرح تمیزترباشدقطعات کاربهتروبادرزکمتری درکنارهم جای می گیرند.این مساله به همراه مواردی چون رنگبندی کار،پیدانبودن اثرچسب وجای میخ،محکم بودن زیرساخت درارزش گذاری یک کارمعرق بسیارمهم می باشد.شیئ معرق کاری شده درمراحل تکمیلی بالایه ای ازپلی استرشفاف پوشانده می شود.معرق انواع مختلف داردچون معرق-منبت،معرق-خاتم،این دوشیوه اجرائی ترکیبی است ازقطعات معرق که روی آن منبت کاری ویاخاتم کاری نیزانجام شده است.
گره چینی عبارت است ازترکیبی چون برمبنای طرحهای اصیل هندسه نقوش که ازاتصال قطعات برش خورده چوبهای هم اندازه بایکدیگرایجادمی شود.تکراریک واگیره به صورت قرینه یاآینه ای موجب می شودکه گره چینی دریک نمای بزرگتر کاری بسیاردقیق،هماهنگ،موزون وجذاب به نظربرسد،نظم وقاعده ای که تنهاباتکه های چوب براساس طرح شبکه ای مشخص ایجادگردیده است.برخی پژوهشگران احتمال داده انداستفاده ازاین هنرازدوران خلفای عباسی آغازشده ودرقرن٦تا٨هجری قمری درمصروسوریه متداول شده وازهمان زمان به ایران رسیده است.براساس شواهدوآثارموجودپیشینه هنرگره چینی درمعماری ایران به دوره سلجوقی وصفوی بازمی گرددومنشا آن نیزشهر اصفهان بوده است.این سبک کارمعمولا درساخت درهای اماکن متبرکه،مقابر،منابروازمشبک درپنجره های منازل و کاخ ها ونرده ها استفاده می شده است.پایه ومبناگره چینی هندسه نقوش است که نه تنها فی البداهه بوجودنیامده بلکه دارای پشتوانه عمیق علمی است وبراساس قواعدواصول ریاضی شکل گرفته است.نظم وقاعده ای که دریک نمونه گره چینی مشاهده می شود وام داریک ترکیب بندی خطی بسیاردقیق وزیباست که درقالب اتصال چوب های صاف وبرش خورده به نمایش گذاشته می شود.درگره چینی اتصالات به سه شیوه انجام می گیرد:١-اتصال کام وزبانه٢-اتصال کند ٣-اتصال نیم-نیم این نام ها دراصطلاح سنتی به شیوه های اتصال تکه چوب ها ی برش خورده اشاره دارد.برای ایجادنقش گره،چوب ها به ضخامت بندرسم شده بریده ودرعین حال چوبهای واگیره (قطعاتی که درکارتکرارمی شوند) ازقالبهای آماده شده تهیه می شود.سپس بوسیله اره پشت بنددار،زاویه های اتصالات روی چوب رابرش می زنندوبارنده ای به نام ابزار،روی آلت هاراابزارمی زنند سپس دوسرهریک ازآلت ها فاق وزبانه یاهرنوع اتصال دیگر که مدنظرباشدمی شود.درگره چینی به طورمعمول ازانواع چوبهای درختان جنگل میتوان استفاده کرداماچوب چناربه خاطرالوارهای بلندوبافت چوب آن که صاف ویکنواخت است کاربردبیشتری دارد.قطعات آماده شده بایدازچوب کاملا خشک ساخته شود تاپس ازدرگیرشدن چوبها دریکدیگرهیچ گونه تغییری درابعادچوب ایجادنشود چراکه هرگونه تغییر یابه اصطلاح تاب برداشتن چوب باعث به هم ریختن نظم کل کاروتغییردرفشارتکه هابه هم دیگرشده است وممکن است کام وزبانه ازهم خارج گردد.چسب متداول درگره چینی که درمحلهای موردنیازبه کار می رود چسب سریشم است که دراثرسردشدن سخت ومحکم شده،به چوب رطوبت نمی دهدوبه جای آن روی کارباقی نمی ماند.گره چینی درترکیب باشیشه های رنگی ویادیگرهنرهای صنایع چوبی چون منبت وخاتم نیزبه کارمی رود.هرچقدرعمل گره چینی براساس طرحهای ظریف تروپیچیده ترشکل گرفته باشدارزش هنری بالاتری خواهد داشت.
منبت کاری
منبت کاری هنرایجاد نقش برجسته برسطح چوب ازطریق کندن وجداکردن زمینه طرح به وسیله ابزارهای فلزی چون مغاررامنبت کاری می گویند.ازآثارتخت جمشید پاره ای ازکارهای کنده کاری چوب دیده می شود.دردوره میانی اسلامی پنج تاده نوع منبت کاری براساس طرحهای هندسی ،شیارهای موازی،خط ثلث واسلیمی وختائی به سبک ایرانی وجودداشته است.دردوره صفویان منبت کاری مانندسایرهنرهای دیگرایران روبه کمال رفت ومنجربه خلق شاهکارهای زیادی شد.دراصفهان مساجدی ازعهدصفویان وجوددارندکه دربهایشان هنوزدست نخورده وسالم باقی مانده است.دراین شیوه هنری استادکارطرح رابه صورت چرمه وگرده ذغال برسطح چوب منتقل کرده وسپس باابزارهای چون مغارنیم گرد،مغارسرتخت و...ابتداخطوط محیطی طرح راایجادوسپس اقدام به برداشتن زمینه می کندعمق کنده کاری متناسب باکاربرداثری که ساخته می شودمتفاوت است به عنوان مثال اگرکنده کاری براثرساخته شده جنبه تزئینی داشته باشداین ضخامت چندمیلی مترخواهد بود امادرصورتی که اثرموردنظرقالبی چوبی برای برای چاپ قلمکارباشدعمق کنده کاری تاحدودپنج سانتینترنیزمی رسد.کنده کاری بیشترروی چوبهائی انجام می گیردکه ضمن محکم بودن گره نداشته باشد مانند گردو،آبنوس،گلابی وانواع چوبهای جنگلی.درکارهای ظریف ازچوب گلابی استفاده می شودولی برای کارهای بزرگترویاساخت تندیس های چوبی بیشترازچوب گردوکه آغشته به نفت شده است بهره می گیرند،چراکه نفت درچوب نفوذکرده وسطح آن رابرای کنده کاری نرم ترمی سازد.چوبی که روی آن کنده کاری می شودبه وسیله گیره ثبات می شودتامغاربه راحتی روی آن حرکت کند.برای قسمت های مختلف ازمغارهائی متناسب باطرح استفاده می کنند.پس ازکنده کاری زمینه ورسیدن به ضخامت موردنظرمجددروی قسمت های برجسته بانوک مغارویاچاقوی تیزکه مخصوص کارهای ظریف تراست نقش اندازی وباسمباده کاری نرم وصیقلی می شودبه این عمل دراصطلاح کارچندسطحی می گویند.درنهایت تمتم سطح کارباروغن کمان یالایه ای ازپلی استرپوشیده میشود تاچوب به مرور زمان ترک نخورده ودرمقابل رطوبت مقاوم باشد.
چاپ چاپ به معنی اعم فن وصنعت تکثیر صورت نقوش دو بعدی (حروف ، ارقام ، خطوط و تصاویر ) بوسیله انداختن اثر این نقوش بر روی کاغذ و پارچه میباشد . صنعت چاپ در ایران بیش از صد سال قدمت دارد برخی صنعت چاپ در ایران را به دوران مغول مربوط میدانند بااین حال صنعت چاپ به شکل جدیدبه دوره قاجار باز میگردد.شیوه های چاپ ٣دسته میباشند چاپ برجسته ، چاپ مسطح و چاپ گرد . از انواع چاپ میتوان به چاپ باتیک و چاپ قلمکار اشاره نمود . چاپ باتیک یا کلاقه ای ، نقش دار نمودن و رنگ آمیزی پارچه ی ساده (ابریشمی یا ....)بوسیله مهر ، موم ورنگ میباشد واز رشته های فعال شهرستان بحساب می آید.
گیوه بافی گیوه بافی یا گیوه دوزی از قدیمی ترین صنایع دستی ایران میباشد و طبق سندهای تاریخی بدست آمده قدمت این صنعت به هزار سال پیش باز میگردد. گیوه باتوجه به آب وهوای ایران ، خنک ، سبک وقابل شستشو طراحی شده است وبدلیل داشتن تمامی این ویژگیها در میان روستائیان و کشاورزان از گذشته تاامروز مورد استفاده قرار میگرفته است . مواد اولیه تهیه گیوه شامل : پارچه نخی ،چرم ، نخ تابیده شده ، کتیرا و... میباشد . برای تولید گیوه باید هنرمندتخت کش ، هنرمند گیوه باف وهنرمند گیوه دوز بایکدیگر همکاری نمایند. مخمل مخمل پارچه ایست که از نخ ابریشم یا پنبه تهیه شده و یک روی آ ن صاف وروی دیگرش دارای پرزهای کوتاه ، متراکم و لطیف است . در دوره صفویه مخمل های منقوش و برجسته با تارو پود های طلا ونقره بافته می شد . مخمل کاشان بادارابودن ویژگیهای منحصر بفرد چه از حیث طرح و نقش وچه از لحاظ ظرافت در بافت از اعتبار و شهرت جهانی برخور دار بوده و مخمل بافان خوش ذوق کاشانی زیباترین مخملها را در دوره های مختلف خصوصا صفویه و پس از آن در دوره قاجار تولید نمو ده اند . اکنون بسیاری از این شاهکارها ی هنری زینت بخش موزه های معتبر دنیا میباشد . در حال حاضر تعداد ٢دستکاه مخمل بافی بصورت مخمل ساده ومخمل نقش برجسته در مرکز هنرهای سنتی کاشان مشغول بفعالیت میباشد تا بتواند ضمن حفظ این هنر اصیل به نسل جوان و مشتاق نیز آموزش داده شود . پارچه
پارچه ایست پنبه ای که توسط دستگاههای بسیار ابتدائی بافندگی در روستاهای اطراف کاشان تولید می شده است و اکثرا به صورت چهارخانه ویا راه راه تولید می گردد که مورد استفاده این محصول درخانه های روستائی برای روکش رختخواب واستفاده بجای دستمال های بزرگ بوده است از دیگر محاسن این محصول این است که تمامی قسمت کار از قبیل چله دوانی ،رنگرزی،وردچینی و بافندگی درخود روستا وتوسط شخص بافنده انجام می گرفته است . شعربافی شعربافی بواقع همان پارچه بافی است که جو لائی نیز گفته میشود ، در فرهنگ فارسی شعر به معنایمو ، موی انسان یا حیوان میباشد و شعرباف یا موباف کسی است که پارچه را از مو یا ابریشم میبافد . تاریخ دقیق ساخت اولین دستگاه بافندگی معلوم نیست ولی بطور قطع از وقتی که تعدادی نخ بموازات یکدیگر بطور عمود برروی یک دار چوبی کشیده شده و وسیله ای برای عبور دادن نخهای افقی بوجود آمداولین دستگاه بافندگی ابداع شد . از مراکز مهم بافندگی در ایران میتوان به شهرهای یزد،کاشان،اصفهان ، تبریز و کرمان اشاره نمود .بطور قطع تنها شهری که پارچه شعربافی با ابریشم طبیعی تولید مینموده کاشان بوده است و بحمداله هنوز هم در محله های قدیمی کاشان صدای بافت این دستگاهها به گوش میرسد. محصول این دستگاه برای استفاده به مناطق کرد نشین ایران ، عراق ، ترکیه وسوریه برده می شدهه ولی در حال حاضر باکیفیت بالاتر برای انواع لباسهای زنانه ومردانه استفاده میگردد
زری بافت زرب بافت پارچه ایست کاملا ابریشمی ودارای نقوش بسیار متنوع وزیبا که به لحاظ وجود نوعی نخ طلائی بنام گلابتون در سراسر پارچه به آ ن زربفت اطلاق نموده اند . زریبافی از دوران قبل از اسلام در ایران رواج داشته و پس از آن در دوره های مختلف سیر تکاملی خود راطی نموده است . زریبافی در دوره صفویه به اوج شکوفائی رسیده وهنر مندان زریباف در شهر هایی چون کاشان ، اصفهان ، تبریز و یزد زیبا ترین زربفت ها را با انواع نقوش پیچیده تولید نمودند . نقوش شکارگاه ، صحنه چو گان ، مینیاتور وگلهای اسلیمی وختائی ، گل و مرغ و آیات قرآنی از جمله طرحهای پارچه زری بوده است . درحال حاضر زریبافی از هنرهای درحال فراموشی وانقراض میباشد که نیاز مند توجه بیشتر هنر دوستان ومسئولان میباشد . (گلابتون بافته شده در پارچه زری ترکیبی از طلا،نقره وابریشم میباشد.) مورد استفاده پارچه زربفت در قبل از اسلام برای لباس پادشاهان بوده ، بعد از اسلام بیشتر بعنوان وسایل تز ئینی و یا هدایای در بار استفاده می شده است .
زیلو زیلونوعی فرش یا زیرانداز شبیه به گلیم است که با تاروپود پنبه وبه رنگهای مختلف تولید می شود زیلوبافی درایران دارای قدمتی بسیاراست ومی توان پیدایش آن را به قرون اولیه اسلامی نسبت داد مسلمانان سعی نمودند تا جهت فرش نمودن مساجد خود از زیلو استفاده کنند بدین جهت زیلوبافی رونق وپیشرفت چشمگیری یافت زیلو در دو نوع مسجدی و خانگی تولید می شود که زیلوهای مسجدی از ضخامت بیشتری برخوردار می باشد وبیشتر در رنگهای سفیدآبی و سفیدسرمه ای تولید می شوند وغالبا در حاشیه آن واقف،تاریخ بافت ونام بافنده بافته می شود.نقوش مورد استفاده در زیلو که زائیده ذهن خلاق بافندگان آنست ازدر هم آمیختن اشکال هندسی ایجاد شده است.
تاریخچه موزه مجموعه سازی برای انسان امری فطری به شمار می رود. در دوران نوسنگی، انسان مجموعه هایی از صدف، گوش ماهی، سنگ ریزه و استخوان جانوران را گردآوری و از آن برای تزئینات استفاده می کرد.این مجموعه ها به خصوص درقبرستان های تمدن های عهد باستان و فلات ایران یافت شده که بیانگر اعتقاد آن ها به زندگی پس از مرگ است. در پایان سده چهارم و آغاز سده سوم پیش از میلاد مسیح، بطلمیوس اول از سرداران اسکندر مقدونی در کنار کاخ مسکونی خود در شهر اسکندریه جایی را به نام «موزه» مشتمل بر یک دانشگاه بزرگ، کتابخانه، آزمایشگاه، رصدخانه و باغ گیاهان و جانوران تأسیس کرد ولی بعد از بطلمیوس این فکر دنبال نشد وازاین موزه فقط اشاره هایی در کتابها باقی مانده است. استفاده از آثار هنری در روم باستان به نحو دیگری بود. سرداران رومی نخبه غنایمی را که در جنگ ها به دست می آوردند در شهر رم در پارک ها و حمام ها و سایر اماکن عمومی در معرض نمایش می گذاشتند و مردم از آن ها دیدن می کردند. در اماکن مذهبی مشرق زمین و کلیساهای مسیحی در مغرب زمین انواع مختلفی از اشیای کمیاب از قبیل جواهرات و زیورها، سلاح های جنگی مزین به سنگ های گران بها و پارچه های گران بها نگهداری می شد. ثروت کلیساها از نظر اشیای قیمتی بی حساب بود و کلیساها از اندوخته های خود مراقبت کامل می کردند و مجموعه ها فقط در موقعیت های استثنایی به تماشا گذاشته می شد. در دوره رنسانس از قرن چهارده تا شانزده میلادی به سبب دگرگونی های اساسی و تحولات فکری که در جوامع اروپایی پدید آمد صاحبان مجموعه ها دیگر به مجموعه خود به چشم سرمایه مالی نگاه نمی کردند بلکه به ارزش فرهنگی و هنری آن ها نیز پی برده و بدین جهت مجموعه ها از مخفیگاه درآمده و به درون تالارهای نمایش منتقل شد. گشوده شدن مجموعه های خصوصی بر روی مردم (سده ١٧ و ١٨ میلادی) و سپس انقلاب صنعتی در انگلستان و اروپای غربی (سال ١٧٥٠ تا ١٨٥٠ میلادی) افکار جدید و تأثیرات اساسی را در زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در غرب پدید آورد که در پی آن مجموعه های خصوصی با نام موزه در اختیار عموم افراد جامعه قرار گرفت. به گفته نوشین دخت نفیسی در کتاب موزه داری، سده های نوزدهم و بیستم میلادی شاهد تحولات اساسی و بنیادی و استقبال شدید مردم از موزه هاست.از آغاز سده نوزدهم به موزه و نقش سازنده آن در جوامع مختلف پی برده شد و موزه های گوناگونی در نقاط مختلف جهان فعالیت خود را شروع کردند. از این پس موزه ها جنبه علمی پیدا کردند و آموزش یکی از کارکردهای آن ها شناخته شدند لذا موزه های تخصصی مانند شیشه، منسوجات و قالی، ابزار موسیقی، زندگی نویسندگان و هنرمندان نیز به موارد گذشته افزوده شد. پس از جنگ جهانی دوم (١٩٣٩ تا ١٩٤٥ میلادی) تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در اروپای غربی چهره موزه ها را به کلی دگرگون کرد. با توجه به نقش آموزشی موزه ها، خدمات آموزشی بیشتری برای اشاعه فرهنگ در محدوده گسترده تری به همراه برنامه های جدید در این زمینه طراحی شد که این برنامه ها «کاربردی کردن موزه ها» نامیده شد و موزه داران از وسایل ارتباط جمعی برای انجام این کار بهره فراوانی بردند. تاریخچه موزه در ایران نهادینه شدن موزه با آغاز کار و تأسیس کاخ موزه ناصرالدین شاه قاجار در کاخ گلستان شروع شد(١٢٩١ تا ١٢٩٣). ناصرالدین شاه با مشاهده تصاویر و نقاشی هایی از موزه های دنیا، تالار سلام آن زمان کاخ گلستان را محلی برای جمع آوری اموال و اشیای دربار کرد و در سال ١٢٩٠ دستور داد قسمتی از ساختمان های شمال کاخ ، از جمله محل موزه قدیمی شاهان قاجار که در آن هدایای خارجی را نگهداری می کردند ، تخریب و اتاق موزه ، کتابخانه ، سرسرا ، حوض خانه و سایر ملحقات آن ساخته شد. به هر تقدیر موزه کاخ گلستان با غنا و تنوع آثار، کتابخانه و اسناد و مدارک کاخ یکی از مهمترین موزه های کشورمان و یکی از معتبرترین موزه های جهان است. اولین موزه رسمی ایران با نام موزه ملی ایران در سال ١٢٩٥ هـ.ش مطابق با ١٣٣٥ هـ.ق به دستور مرتضی قلی خان ممتازالملک وزیر معارف وقت با ٧٢ قلم شیء که اکثراً قالیچه بود در یکی از تالارهای مدرسه دارلفنون تشکیل شد اما چون این محل برای موزه کوچک بود به دستور رضاخان عمارت مسعودیه متعلق به شاهزاده مسعود میرزا که از بناهای زیبای دوران قاجار است برای موزه درنظر گرفته شد و در سال ١٣٠٤هـ.ش مطابق با ١٣٤٤هـ.ق اشیاء از مدرسه دارالفنون به عمارت مسعودیه منتقل شد. با کشف پی درپی اشیاء و بدست آمدن اشیای زیرخاکی از گوشه و کنار کشور ، عمارت مسعودیه نیز گنجایش اشیاء را نداشت وپس از آن که قانون حفظ آثار ملی در ١٢ آبان ١٣٠٩ به تصویب رسید و برطبق آن دولت موظف به حفظ آثار ملی و نظارت بر آن ها بود، رضا خان پهلوی دستور داد موزه ای با نام موزه ایران باستان ساخته شود. ساختمان موزه از سال ١٣١١ تا ١٣١٦ هـ.ش به طول انجامید. ساختمان موزه سبکی ایرانی دارد و معمار و طراح و سازنده آن آندره گدار فرانسوی است که در آن زمان سرپرست اداره عتیقات بود و سالها در مورد آثار ایران تحقیق کرده بود. این موزه دارای آثار زیادی از تمدن ایرانی از ٤٠٠٠ ق.م تا زمان حاضر است. با افزوده شدن تدریجی اشیای موزه ای و کثرت آنها و ارتباطات بین المللی ، موزه های عمومی و تخصصی در تهران و شهرستانها ایجاد گردید ، از جمله : ١- موزه دانشکده افسری که در سال ١٣٠٢ برای آموزش اسلحه شناسی و تاریخچه سلاح به دانشجویان دانشکده افسری تهران راه اندازی شد. ٢- موزه هنر و صنایع در سال ١٣٠٩ ه.ش توسط شادروان حسین طاهرزاده بهزاد که در هنرستان صنایع قدیم را تأسیس کرد و آثار هنرمندان آن زمان ، اساتید و دانشجویان هنرستان بخشی از این موزه را تشکیل می داد. ٣- از دیگر موزه های اولیه ایران می توان به موزه مردم شناسی تهران در سال ١٣١٢ ه.ش اشاره کرد که در آغاز دایره انسان شناسی نامیده شد. ٤- موزه های بقاع متبرکه هم از سال ١٣١٤ه.ش با گشایش موزه آستان قدس رضوی در مشهد آغاز به کار کردند زیرا اندکی بعد از آن ، موزه آستان حضرت معصومه (س) در قم افتتاح شد. ٥- از دیگر موزه های کشور که به تدریج تا پیش از انقلاب گشایش یافتند می توان به موزه چهلستون اصفهان ، موزه پارس شیراز ، موزه رضا عباسی ، موزه فرش ، موزه آبگینه اشاره نمود. ٦- پس از پیروزی انقلاب در بیشتر شهرهایی که دارای اماکن مقدس هستند موزه هایی راه اندازی شده است که از جمله آن ها می توان به موزه وقف بیرجند اشاره کرد. ٧- نمونه های دیگری از موزه های تأسیس شده بعد از انقلاب عبارت است از: موزه شهدا ، موزه دفینه ، مجموعه کاخ های سعدآباد و نیاوران و موزه هنرهای تزیینی . موزه ملی کاشان تاریخچه موزه: موزه ملی کاشان بر روی مخروبه های خلوت نظام الدوله ساخته شده است.این خلوت در سال ١٢٤٢ ه.ق (١٨٢٦ م) توسط علی محمد خان صدر اصفهانی (داماد فتحعلی شاه و حاکم کاشان) احداث می گردد که به دلیل عدم نگهداری مناسب و شرایط نابسامان در دوره های مختلف متروکه و مخروبه گردیده است. در سال ١٣٣٧ ه.ش با حضور جمعی از بزرگان سرشناس کاشانی و نطنزی، انجمنی به نام انجمن حفاظت آثار تاریخی کاشان ایجاد گردید که در این انجمن تصمیم گرفته شد در مجموعه تاریخی باغ فین موزه ای به منظور معرفی فرهنگ اصیل و پیشینه کهن منطقه کاشان ایجاد گردد.پیرو این تصمیم، بنای موزه با مساعدت و همیاری افراد نیکوکار و علاقمند در طول پنچ سال احداث و چند سال بعد نیز ایوانی با ١٧ ستون توسط استاد حاج ابوالقاسم قلمانی به چهار سوی موزه الحاق گردید تا اینکه در سال ١٣٤٦ ه.ش رسماً افتتاح گردید.موزه در سال ١٣٨٥ ه.ش به منظور مرمت و ساماندهی به طور موقت تعطیل و در نخستین روز سال ١٣٩٠ ه.ش بازگشایی گردید. از خصوصیات بارز موزه ملی کاشان می توان آن را از جمله قدیمی ترین موزه های کشور دانست که بنای آن صرفاً جهت ایجاد موزه طراحی و اجرا گردیده و در جمع آوری اشیاء آن مردم فرهنگ دوست منطقه کاشان، نقش چشم گیری داشته اند. بنای موزه: بنای موزه در ضلع غربی باغ و در زمینی به مساحت ٧٠٠ متر مربع و زیر بنای ٥٧٠ متر مربع قرار گرفته است. ساختمان آن دارای پلانی مربع شکل و حجم های آن با فضاهایی متقارن که الهام گرفته از معماری ایرانی است، ایجاد گردیده است. موزه در دو طبقه همکف و زیرزمین اجرا شده است که زیر زمین در پلان مربع مستطیل و در سه فضای مجزا از هم و به منظور مخزن طراحی گردیده است. از طبقه همکف به منظور فضای نمایشی استفاده می شود. طبقه همکف چهار پله از سطح محوطه باغ بالاتر می باشد که پس از طی کردن پله ها و ایوان، راهرو و سالن موزه قابل دسترسی است. در فضای راهرو، ورودی زیر زمین (مخزن موزه) در سمت راست و اتاق کنترل در سمت چپ قرار دارد.فضای نمایشی موزه دارای تالارهای متعددی می باشد که مسیر بازدید از بخش باستان شناسی (سمت راست) شروع و در بخش معاصر پایان می پذیرد. از ویژگی بارز ساختمان موزه استفاده از عناصر معماری ایرانی در طراحی آن می باشد که این موضوع در فضای میانی بیشتر نمود پیدا می کند. سقف گنبدی و وجود چهار نورگیر در چهارطرف زیر گنبد، جملگی تداعی کننده بنایی با معماری اصیل ایرانی می باشد . شناسنامه و هویت تاریخی بنای موزه دو کتیبه کاشی کاری با زمینه لاجورد می باشد که یکی از آنها کتیبه ای با خط طلایی است که در پیشانی سردر ورودی موزه با عبارت "موزه ملی کاشان، بنیاد یکهزار و سیصد و چهل و شش" نقش بسته و دیگری کتیبه ای با خط نستعلیق است که در داخل و روبروی درب ورودی، تاریخچه احداث موزه در آن ذکر گردیده است. بخش های موزه : بخشی از اشیاء موزه اهدایی توسط هنرمندان و علاقمندان منطقه کاشان می باشد و بخشی دیگر، از موزه های ملی ایران و هنرهای تزئینی تهران تأمین گردیده است. با توجه به اشیاء موجود، موزه به چهار بخش: باستان شناسی، کتابت و نسخ خطی، منسوجات و معاصر طبقه بندی گردیده است. ١- بخش باستان شناسی: الف – پیش از تاریخ و دوران تاریخی در این بخش کشفیات تپه های باستانی سیلک کاشان که در جریان کاوش های باستان شناسی پروفسور گریشمن و طرح بازنگری دکتر صادق ملک شهمیرزادی بدست آمده و نیز تعدادی آثار سفالی و فلزی مکشوفه از تپه های اسماعیل آباد، خوروین قزوین، لرستان و جلگه خوزستان به نمایش گذارده شده است. ب – دوران اسلامی در این بخش، سفال های لعاب دار ساده و رنگی کاشان و گرگان، آثار سنگی و ظرف های شیشه ای ظریف و زیبا و تعدادی کاشی با لعاب فیروزه ای و زرین فام و همچنین آثار فلزی دوره ایلخانی و صفوی، به نمایش گذارده شده است. ٢- بخش منسوجات: کاشان در دوره های صفویه و قاجاریه یکی از مراکز مهم صنعت پارچه بافی در ایران به شمار می رفت. مخمل و زری از جمله منسوجاتی بودند که از کاشان صادر می گردیدند. در این بخش نمونه هایی از پارچه های مخمل و زری بافت قدیم و جدید در معرض نمایش قرار دارد. ٣- بخش کتابت و نسخ خطی: در این بخش نسخ و مرقعات نفیسی از دوره های مختلف و با خطوط متفاوت به نمایش گذارده شده است که می توان به سه جلد قرآن به خط کوفی اولیه ،و دو جلد در قطع جیبی و وزیری با خط و تذهیب بسیار زیبا و به چند نمونه از فرمان های شاهان قاجاری اشاره کرد .
٤- بخش معاصر: گلدان لعابدار منقوش به تصاویری از داستان های اسطوره ای، کاشی های معرق و مشبک، خاتم کاری های استاد صنیع الخاتم و چند هنرمند دیگر آثار این بخش را تشکیل می دهند که اکثر آنها توسط هنرمندان اهداء گردیده است.
موزه مردم شناسی برزک شهر برزک با وسعتی در حدود ٢٠٠ هکتار در جنوب غربی شهرستان کاشان و در دامنه کوههای کرکس واقع شده است . از شهرستان کاشان ٤٥ کیلومتر ، از شهرمیمه ٦٠ کیلومتر و از شهر دلیجان ٥٥ کیلومتر فاصله دارد . این شهر در مسیر آزادراه تهران - اصفهان و اتوبان قم - کاشان قرار گرفته است . ارتفاع آن از سطح دریا ١٦٠٠ تا ٣٥٨٨ متر و بطور متوسط ٢٠٢٥ متر می باشد . این شهر با توجه به موقعیت کوهستانی آن در تابستانها دارای آب و هوای معتدل و در زمستانها داری آب و هوای سرد می باشد. میزان بارندگی در نقاط پست ٢٠٠ میلیمتر و در نقاط مرتفع به ٤٠٠ میلیمتر می رسد. بالاترین درجه حرارت در تابستان ٣٥ درجه و کمترین آن در زمستان به ٢٠ درجه زیر صفر می رسد . جهت اصلی بادهای موسمی آن از شمال به جنوب است . این شهر با داشتن مناظر طبیعی و بکر و دلباز و چشم اندازهای وسیع و زیبا از جمله چشمه سارهای متعدد و آبشارهای زیبا و رودخانه ای که طول شهر را می پیماید و در مسیر راه خود افاضه فیض می نماید و گیاهان و کشتزارها را جانی تازه می بخشد ، جاذبه های گردشگری بسیاری و مناظر دیدنی و سرسبزی را برای این منطقه بوجود آورده است . این شهر دارای آثـار تاریخـی و جاذبه های طبیعی متعـددی چـون : بقعه متبـرکه زیارت امامـزاده سـراج الـدین بن موسـی بن جعفـر (ع) ، بقاع متبرکه زیارت امامزادگان شاهزاده احمد و محمود (ع) که بصورت دو بنای مجزای از هم واقع در محله درب زیارت شهر استقرار یافته اند ، و وجود قبرستان قدیمی شهر که در جوار بقعه متبرکه زیارت امامزاده سراج الدین بن موسی بن جعفر (ع) قرار دارد ، تپه تاریخی قلعه ، حمامهایی که در محاورات اهالی محل به حمامهای بزرگه و کوچیکه مشهورند و در جوار هم به صورت یک بنای یکپارچه بنا گردیده اند ، آسیاب های آبی شهر ، خانه های تاریخی (مانند : خانه تاریخی موسوی که در محاورات محلی شهر برزک به " خانه پدر امام جمعه " مشهور است ، خانه تاریخی قادری که اخیراً به " خانه برزک شناسی " تغییر کاربری یافته است و نیز خانه تاریخی خانم کاردان) در بافت قدیمی شهر ، آب انبارها ، درخت کهنسال درب مسجد و ... شهر برزک را جاذب توریستها و گردشگرانی کرده است که در فصول مختلف سال ، خاصه فصل گل و گلاب و جشنواره آن ، به این منطقه عزیمت می نمایند . تاریخچه و وجه تسمیه خانه تاریخی قـادری : خانه تاریخی قـادری به شماره ١٧٨١٠ تاریخ ١٣٨٥/١٢/١٤ در فهرست آثار تاریخی ثبت گردیده است . این خانه در دروه زندیه و با توجه به معماری سنتی محل ساخته شده است در ابتدا و تا دو سال پیش مسکونی و در اختیار ورثه مرحوم قادری بوده ولی پس از خرید این بنا توسط شهرداری شهر برزک وتملک آن ، ابتداء قرار بود به عنوان مرکز برزک شناسی تبدیل گردد . ولی پس از بررسی و مطالعات لازم مقرر گردید خانه تاریخی قادری در قالب یک پروژه مشارکتی پس از مرمت به موزه مردم شناسی شهر برزک تبدیل شود . موزه مردم شناسی شهر برزک در محل خانه تاریخی قادری با مشارکت شهرداری برزک و اداره میراث فرهنکی در تابستان سال ١٣٨٧ افتتاح گردید . فضاهای خانه تاریخی قادری : خانه قادری (برزک شناسی) ، در دو طبقه با حیاطی طویل و باریک و با شیبی ملایم از شمال به جنوب شکل گرفته است . سه اتاق و یک مطبخ ، طبقه همکف این بنای تاریخی را تشکیل داده اند . اتاق میانی در این طبقه از طریق تعدادی پله به حیاط مذکور دسترسی دارد و از دو طرف نیز به دو اتاق دیگر راه دارد . اتاقهای کناری آن هر کدام با یک در و پنجره دو لنگه به حیاط مشرف اند . در ضلع شرقی حیاط اتاقی به چشم می خورد که به نظر می رسد که در ادوار بعدی به بنا الحاق شده است . در ضلع جنوبی نیز طویله و علوفه خانه بنا قرار دارند که با سقف طاق ضربی اجرا و پوشش داده شده اند . یک ایوان و دو اتاق طبقه اول را تشکیل داده و در ضلع شمال غربی بنا نیز یک راه دسترسی با شیبی تند به کوچه مرتبط می شود . درهای ورودی تمامی اتاقها چوبی است و نیز پوشش سقف کلیه اتاقها با تیرهای چوبی و حصیر بوده که با معماری محلی این شهر در گذشته (تناسب بنا با بافت قدیم و استفاده از مصالح سنتی) همگونی و همخوانی دارد . موزه مردم شناسی برزک : موزه مردم شناسی برزک با مشارکت شهرداری شهر برزک و اداره میراث فرهنگی کاشان در سال ١٣٨٧ در بنای خانه تارخی قادری (نام مالک اصلی) احداث گردید . نمای بنا و شکل فضاهای داخلی آن همانند دیگر بناهای قدیمی شهر برزک متاثر از شرایط اقلیمی و ساختار فرهنگی منطقه می باشد. ورودی ، قسمت اداری و انبار موزه : پس از پشت سر گذاشتن کوچه ی باریکی به طول ازخیابان اصلی به ورودی اصلی موزه می رسیم . بنای موزه دارای دو طبقه همکف و اول می باشد. پس از وروداز درب اصلی موزه به حیاط راهرو مانندی می رسیم که در سمت چپ آن اتاق نگهبانی ، بخش اداری و باجه فروش بلیط موزه قرار دارد و در انتهای آن انبار موزه در نظر گرفته شده است . سمت راست حیاط و روبروی اتاق نگهبانی فضاهای نما یشگاهی موزه شروع می شود. قسمت نمایشگاهی : ١- طبقه همکف : قسمت نمایشگاهی موزه در طبقه همکف دارای سه فضای می باشد یکی فضای میانی و دو اتاق در دو طرف فضای میانی قرار دارد . لازم به ذکر است تمام سطح دیوارها ی فضای داخلی دارای تاقچه می باشد که طراحان از این تاقچه ها به عنوان ویترین استفاده کرده اند . فضای میانی جهت نمایش وسائل توزین و پخت و پز اختصاص داده شده است. جهت نمایش بهتر فضای مطبخ یک عدد تنور همراه با مانکن ایجاد شده است .علاوه بر اشیاء فوق تعدادی وسائل کشاورزی و چند عدد کتیبه چوبی و درب منبت کاری در فضای میانی به نمایش گذاشته شده است . اتاق سمت راستی فضای میانی جهت نمایش فضا و نوع چیدمان داخلی و روش زندگی در یک خانواده ی برزکی به شکل سنتی آن به بازدید کنندگان در نظر گرفته شده است. در این اتاق ساختار یک کرسی و طرزقرار گیری آن در اتاق خانه با مانکن ارائه شده است . طاقچه های این اتاق را به نمایش ضروف و سایل روز مره یک زندگی بومی در شهر برزک اختصاص داده اند . اتاق سمت چپ فضای میانی جهت معرفی صنایع و پیشه های سنتی رایج در شهر برزک به بازدید کنندگان در نظر گرفته شده است . در این اتاق انواع وسایل کشاورزی ، باغبانی ، نخ ریسی و ... به نمایش گذاشته شده است . علاوه بر آن تعدادی کتیبه چوبی در داخل ویترین های دیواری این فضا قرار دارد . ٢- طبقه اول : در انتهای حیاط راه پله ی قرار دارد که امکان دسترسی به طبقه اول ممکن می سازد . بعد از راه پله مذکور وارد یک فضای رو بازی می شویم که بر سطح دیوار اطراف آن دارای طاقچه می باشد . تعداد چهار پله ، فضای رو باز را به بهار خواب (تراس) طبقه اول وصل مینماید . بهار خواب (تراس) طبقه اول چشم انداز بسیار زیبایی از شهر برزک برای بازدید کنندگان فراهم می آورد . در اطراف بهار خواب(تراس) طبقه اول دو اتاق قرار دارد ، اتاق جبهه شمالی به عنوان کلاس آموزش صنایع دستی (قالیبافی) در نظر گرفته شده است . در داخل ویترین های این اتاق نمونه های از پوشاک و نوع پوشش اهالی منطقه برزک به نمایش گذاشته اند . دراتاق جبهه شمالی تعدادی نسخه و کتاب های خطی به نمایش گذاشته شده است . علاوه بر آن تعدادی اشیاء مردم شناسی در داخل ویترین های دیواری جهت بازدید عموم قرار داده اند .
طبقه بندی اشیاء موزه هنـری : اشیایی منحصر به فرد که از نظر هنری دارای ارزش هستند و یا توسط استادان ممتاز و هنرمندان مشهور ساخته شده اند(نظیر مینیاتورهای استاد فرشچیان) فـرهنگی : اشیایی که بخشی از فرهنگ و هویت یک اجتماع را نشان می دهند (نظیر شاهنامه) تـاریخی : این گونه اشیاء نمایش دهنده بخشی از تاریخ و روشن کننده تاریخ مقطعی از زمان هستند (نظیر سفالینه های تپه سیلک کاشان) اجتمــاعی(یادمان) : اشیایی هستند که رفتارهای اجتماعی قوم یا ملتی را نشان می دهند (نظیر تمبر پست) حماسی(انقلابی ، جنگ) : به علت آنکه این اشیاء در حماسه ها کاربرد داشته اند و یا اشخاص حماسه آفرین و بزرگ مردان از آن استفاده کرده اند مورد توجه قرار می گیرند (نظیر اشیای موزه نظامی عفیف آباد) سیـاسی : مثل مدالهای افتخار و لوح های تقدیرکه بین ملتها مبادله می شوند که باعث فخر و مباهات کشور محسوب می شوند (نظیر موزه ریاست جمهوری) اقتصــادی : انواع مسکوکات طلا، نقره و ... معنــوی : بهترین نمونه این دسته از آثار قرآنها هستند
معرفی بخش قمصر باغ شهر قمصر ، این دیار همیشه تاریخ ، شهری است که همچون ستاره ای با بازوهای متعدد بر دامان کوه های بخش مرکزی ایران تنیده شده است . وجود ارتفاعات تکیه گاهی مناسب جهت تماشای چشم انداز باغ شهری قمصر ایجاد کرده در درون شهر نیز به علت شیب زیاد زمین و تنوع بافت شهری محیطی بدیع از منظر شهرسازی ایجاد شده است . این کوهستانها در جنوب قمصر در فراسوی روستای قزاآن یعنی کنار دشت جوره چکادی (قله) به ارتفاع ٣٥٨٨ متر به نام کرکس بر فراز خود دارد . در کوههای شمال قمصر و در ابتدای دره عمیق فرفهان وجود چشمه اب گرم معدنی صالح بعنوان یک کانون جذب توریست معرفی می شود . از حیث منابع آب ، وجود چشمه ها قنوات و چاههای متعدد و جریان دائمی آن ها در زیر سایه درختان شهر ، مهمترین عامل در ایجاد فضای فرح بخش قمصر است . قمصر با توجه به این که در عرض متوسط جغرافیایی قرار دارد تقریباٌ شروع فصل بهار و موسم رویش طبیعت در آن با هم منطبق است دراین موسم با شکفتن گلهای درختان متعدد و متنوع باغ ها فضایی رویایی و چشم اندازی زیبا از رنگ و عطر شکوفه های گونه گون ایجاد می شود که دست کم از فصل رویش گلها نیست . در بطن این فضای باغ شهری وجود ١٠٠ هکتار گلستانهای پرگل و معطر در اوایل خردادماه با شکفتن گلهایش رایحه ای روح افزا به محیط سراسر زیبای قمصر می دهد در میان این باغها به ندرت درختان تنومند و گهن سال یافت می شود که تامل در قدمت و تاریخ آنها بازگو کننده حقایق ارزنده ای است از آن جمله چنار تنومند مسجد جامع قمصر با محیط ١٥ متری آن با قدمتی بیش از ١٠٠٠ سال و همچنین چنار تنومند کوچه خورد در محله بالا که دارای جذابیت های خاص خود است بعنوان نقاط عطفی در تاریخ کهن قمصر مورد توجه است همچنین در فصل تابستان باز این فضای باغ شهری با عرضه انواع مختلف میوه های سردسیری البته با طعمی خاص که برگرفته از محیط منحصربه فرد قمصر و اسانس فوق العاده آن است به استقبال ساکنان فصلی می رود در این زمینه وجود گونه هایی خاص از میوه ها که کمتر نظیر آن در دیگر نقاط یافت می شود نباید از نظر دور بماند . مساجد و زیارتگاهها مهمترین جاذبه های تاریخی مذهبی قمصر شامل مساجد و بقاع متبرکه امامزادگان است که دو نمونه آنها از اهمیت خاصی برخوردار است : مسجد امام حسن (ع) و محراب گچ بری آن در محله میان ده . این محراب قدیمی ترین اثر تاریخی موجود در شهر قمصر است با گچ بریهای بسیار زیبا و بدیع دوره ایلخانی که در آن دو کتیبه قرآنی به خط کوفی و به صورت برجسته و بسیار زیبا ظریف وجود دارد . این شاه کار گچ بری که در منطقه بی نظیر است مربوط به تقریباٌ هزار سال پیش بوده و از بار هنری و تاریخی زیادی برخوردار است . در ضمن اهمیت تاریخی و معماری مسجد جامع به همراه چنار تنومند آن نباید از نظر دور بماند . بقعه و بارگاه امام زاده پیرداوود و امام زاده پیرسلیمان در محلات بالا و پایین قمصر از جمله کانونهای جذب زائر است . حضور این امام زادگان مربوط به سده دوم بعد از اسلام بوده است . کاروانسرای گبرآباد - شماره ثبت ١٠٩٥ تاریخ ثبت ١٣٥٤/٠٦/١٥ کاروانسرای گبرآباد در کیلومتر ٢١ جاده کاشان- قمصر در کناره ارتفاعات جنوب غربی شهرستان کاشان واقع گردیده است که در بخش پائین این ارتفاعات در ضلع شرقی کاروانسرا دره کم عمقی به وسیله جریانات سیل و رودخانه قهرود ایجاد شده است و دو جریان رود قهرود و قنات حسین آباد (مورد مصرف در روستای گبرآباد) بوسیله دو جوی ایجاد شده در دامنه این ارتفاعات ، به مقصد هدایت می شوند . سبک معماری این بنا نمایانگر تعلق آن به دوره صفویه و زمان شاه عباس اول می باشد و بانی و معمار آن میرصابر یکی از سرداران شاه عباس اول بوده (به گزارش اوسلی) . کاروانسرای گبرآباد با پلان چهارگوش از نوع چهار ایوانی با چهار برج مدور در چهار گوش آن است که به دلیل واقع شدن در منطقه کوهستانی با مصالح ساختمانی با دوام و مستحکم ساخته شده است . در جلو ایوانها ، داخل و خارج بنا به ارتفاع ١ متر از سنگ بزرگ استفاده کرده اند و بنابراین با گذشت زمان و همه ویرانیهای قهری و عمدی هنوز اهمیت و شکوه سابق خود را دارا می باشد. ورودی بنا در ضلع شمالی قرار داشته و در دو جهت آن اتاقهایی در دو طبقه ساخته شده است . سر در ورودی آن با آجر کاشی تزئین شده و لیکن کتیبه های کاشی سه طرف جلو خان و لوح وسط و ستونهای مرمر دو طرف درگاه کنده و ربوده شده است . در قسمت بالای صفه های دو طرف ، غرفه هایی و جود دارد که با سه دهانه ، نور دهلیزها را تأمین می کند . این دهلیز با دو سالن که در دو طرف قرار دارند مرتبط است . یکی از سالنها دارای محل کوچکی است که در داخل اضافه ضخامت دیوار در آورده اند . سالنهای مذکور برای اقامت همراهان یا به احتمال بیشتر پستویی برای دکان بازرگانان بشمار می آید . مسجد امام حسن (ع) (میانده) و محراب گچبری آن - شماره ثبت ٣٦٩ تاریخ ثبت ١٣٢٧/١٢/٠٢ این مسجد در محله میانده قمصر واقع می باشد مسجدی کوچک با معماری بسیار ساده شامل یک شبستان مربعی و با سقف تیرپوش، که دارای محرابی گچبری شده مربوط به دوره ایلخانی که بسیار ارزشمند می باشد. مسجد جامع جوینان - شماره ثبت ١١٥٧٣ تاریخ ثبت ١٣٨٣/١٢/٢٤ روستای جوینان در ٣٧ کیلومتری کاشان و نزدیک به روستای قهرود می باشد این مسجد جزء بنا های شاخص این روستابوده از جمله مساجد قدیمی شهرستان به شمار رفته و دارای یک شبستان نسبتا کوچک تاق چشمه ای با جرزهای قطور است و بدون تزئینات می باشد. مسجد کله قهرود شماره ثبت ٢١٣٧ تاریخ ثبت ١٣٧٧/٠٨/٠٩ مسجد کله قهرود در محله میانده قهرود قرار گرفته است که مشتمل است بر ورودی مردانه و زنانه، شبستان کوچک تاق چشمه ای از مصالح آجری می باشد این مسجد دارای معماری بسیار ساده ای است ولی به دلیل قدمت بسیار زیاد آن از ارزشمند ترین آثار تاریخی کاشان می باشد.میباشد. مسجد علی قهرود - شماره ثبت ٤٢٢٨ تاریخ ثبت ١٣٨٠/٠٩/٠٥ مسجد علی قهرود در بخش مرکزی بافت قدیم روستای قهرود قرار دارد و از بناهای شاخص شهرستان کاشان می باشد. این بنا با توجه بهآثار و تزئینات باقیمانده از جمله کاشیهای مستقر در سردر ورودی به شبستان اصلی و هنمچنین کاشیهای داخل محراب که از نوع کاشیهای زرین فام و مربوط به خاندان ابی طاهر کاشانی است قدمت مسجد را حدود ٨٠٠ سال پیش و همزمان با دوران مغول معرفی می کند. مسجد علی قهرورد در دوران های قاجاریه و حتی در حدود ٦٠ پیش گسترش پیدا می کند و نحوه اجرا بگونه ابست که الحاقات آن کاملا مشهود است. سد تاریخی قهرود (سد شیخ بهایی) - شماره ثبت ١٧٣٦ تاریخ ثبت ١٣٧٥/٠٣/٢٦ سد قهرود در زمان شاه عباس اول صفوی ساخته شده است این سد به تقاضای اهالی کاشان و به منظور رفع مشکل بی آبی برای تامین اب شرب مورد نیاز اهالی کاشان ، ساخته شده است طراحی آن را منسوب به شیخ بهاء الدین محمد عاملی دانشمند معروف اسلامی معاصر شاه عباس اول صفوی می دانند. برج حسن تعریفی جوشقان - شماره ثبت ٢٦٦٠٢ تاریخ ثبت ١٣٨٨/٠٢/٠١ این برج در شهر جوشقان و بر روی صخره ای مرتفع واقع شده و به منظور دیدبانی مورد استفاده بوده است و قدمت آن مربوط به دوره قاجاری می باشد. بقعه میر علاءالدین جوشقان قالی - شماره ثبت ٢٧٠٤ تاریخ ثبت ١٣٧٩/٠٣/٢٢ این بنا در وسط شهر جوشقان قرار دارد و مدفن یکی از سادات جلیل القدر به میر علاءالدین می باشد و از دوره صفویه می باشد.و دارای یک صندوق چوبی و آلت و لغت روی قبر و در میان بقعه جای گرفته که دارای تاریخ ٩٣٥ هجری قمری می باشد. خانه و برج میرزا خان در روستای کامو - شماره ثبت ٦٥٣٥ تاریخ ثبت ١٣٨٨/٠٧/٠٧ این بنا از دو قسمت خانه و برج تشکیل شده است . قسمت اصلی و مهمتر آن برج می باشد. ارتفاع برج ١٤ متر است، تزئینات آن مربوط به دوره صفویه و قاجاریه می باشد.
معرفی بخش نیاسر
شهر سرسبز و تاریخی نیاسر در ٣٠ کیلومتری جنوب غربی کاشان و در سر راه کاشان به مشهد اردهال واقع می باشد . منطقه نیاسر جزو مناطق کوهپایه ای و کوهستانی شهرستان کاشان است و متوسط ارتفاع آن از سطح دریا ١٨٠٠ متر بوده که نسبت به کاشان حدود ٩٠٠ متر مرتفع تر می باشد . بواسطه وجود چشمه باستانی و پرآب و معروف اسکندریه که مظهر آن در قسمت جنوبی شهر و در جنب آتشکده تاریخی نیاسر قرار دارد ، واقع می باشد . بخش اعظم اراضی شهر نیاسر باغ و زمین زراعی است و منطقه جزو نقاط ییلاقی و خوش آب و هوای منطقه کویری کاشان محسوب می شود . جنس زمینهای منطقه در بعضی نقاط سنگی (نوعی سنگ آهک سفید رنگ) و در اراضی مساعد کشت وپائین دست آبرفتی با دانه بندی ریز تا درشت دانه می باشد. عارضه های طبیعی از قبیل سیل ، طوفان و زلزله حداقل در یکصد سال اخیر لطماتی به منطقه و شهر نیاسر وارد آورده است . از بناهای تاریخی و طبیعی این شهر می توان به آتشکده ساسانی،آبشار ،غار رئیس،حمام تاریخی ،آسیاب و زیارت نام برد. از روستاهای دیدنی و دارای جاذبه های گردشگری و مذهبی این بخش می توان به مشهد اردهال ،نشلج ، غیاث آباد ،علوی ،باریکرسف ،کله ارمک ، ازناوه و ...نام برد. - محورفرهنگی ـ تاریخی ـ گردشگری نیاسر شماره ثبت ١٠٨٣ تاریخ ثبت ١٣/٣/١٣٥٤ ساختار کالبدی شهر نیاسر که از هفت محله مسکونی تشکیل شده به همراه باغها و مزارع آن به شدت متاثر از حرکت آب است. عمدهترین منبع تامین آب نیاسر، چشمه اسکندریه است. آب پس از حرکت از یک مسیر زیبا و عبور از مقسم تاریخی، وارد باغ تالار میشود، از صخره تراورتن به پایین میریزد و پس از تشکیل آبشار نیاسر به مسیر خود ادامه میدهد. در محل آبشار نیز، چرخ آسیابهایی که اکنون تنها یکی از آنها باقی مانده به حرکت در میآمده است. بر بالای چشمه اسکندریه چارتاقی نیاسر و قلعه آن قرار دارد. در پای چشمه یک مزار تاریخی و درخت چنار بسیار قدیمی وجود دارد. پای چشمه محل برگذاری آیین قربانی گاو در روز عید قربان و برگذاری آیین ٢١ رمضان است. باغ تالار و کوشک تاریخی آن که حرکت آب چشمه را در دل خود دارد جزیی از محور فرهنگی ـ تاریخی ـ گردشگری شهر نیاسر است. در زیر باغ تالار و اراضی همجوار آن غار رییس قرار دارد. در پایین آبشار نیز آسیاب آبی و حمام صفوی آخرین بنای مهم محور هستند. در کناره جنوبی محور، راهی باستانی در شیب تندی قرار دارد که چارتاقی و باغ تالار را به قلعه ساسانی، محله رودآب و در نهایت کاشان مرتبط میساخته است. در کنار شمالی محور نیز محله سرکمر قرار دارد. مرکز محله که چالوجه نام دارد، محل تجمع عزاداران در ایام محرم، محل برگذاری تعزیه، محل تجمع مردم برای برگذاری آیین نخلگردانی ٢١ رمضان و آیین قربانی گاو است. شرکتکنندگان در این مراسم از چالوجه به سمت چشمه حرکت میکنند و مسیرهای حرکت آنها نیز آیینی و با ارزش است. محور فرهنگی ـ تاریخی ـ گردشگری نیاسر مجموعهای از میراث فرهنگی و طبیعی و تبلور میراث معنوی در برخی از نقاط آن است. از نظر تاریخی آثار گوناگونی از زمانهای مختلف بر جای مانده است و از نظر طراحی محیطی، معماری آیینی و معماری تقویمی یکی از با ارزشترین مجموعههای کشور است. - آبشار نیاسر شماره ثبت ١٠٨٣ این آبشار زیبا ترین و مورد توجه ترین جاذبه گردشگری نیاسر به شمار می رود. غار نیاسر شماره ثبت ١٤٤٣٤ تاریخ ثبت ١٣٨٤/١٢/١٦ غار رییس نیاسر با درهای ورودی آن در باغ تالار، معبدی بوده متعلق به پیروان آیین میترا (خدای ایران باستان). به احتمال زیاد قدمت این معبد به اوایل دوره پارتها بر میگردد. غار تاریخی نیاسر درون توده سنگی از جنس تراورتن، در زیر باغ تالار و باغهای مجاور آن تا زیر محله سرکمر گسترده شده است. در بلندترین نقطه نیاسر واقع در باغتالار، ورودی اصلی این غار وجود دارد که تا صخرههای بالای آبشار کشیده شده است. غار نیاسر به طور کامل ساخته دست انسان است به جز یک یا دو اتاق که در نزدیکی در ورودی قرار دارند. شکی نیست که این غار معبد میترا بوده است و پیدایش آن ممکن است به دوره اشکانیان (پارتها) مرتبط باشد. بیشتر معبدهای میترا مانند غار نیاسر در تاریکی کامل ساخته میشده است. این غار ورودیهای دیگری نیز دارد. تعدادی از آنها در داخل صخرهای وجود دارند که قسمت بالای نیاسر را از همسایگان پایین جدا میسازد. این ورودیها که رو به شرق قرار دارند در امتداد آبشار منظره زیبایی از نیاسر را به نمایش گذاشتهاند. نشانههای فرسایش آب بر روی صخرهها و سنگها دربر دارنده و گواهی این حقیقت است که غار خوش منظر این ناحیه از زمانهای بسیار قدیم وجود داشته است. چهار تاقی ساسانی شماره ثبت ٣١٦ تاریخ ثبت ١٣١٧/٠٨/٢١ چارتاقی نیاسر، بنایی باستانی از اواخر عصر اشکانی و یا اوایل عصر ساسانی است. این بنا جزو کهنترین و بزرگترین نمونههای چارتاقی ایران و سالمترین آنها است. بنا با قاعدهای مربعشکل، اما درواقع ذوزنقهای با اضلاع تقریبی ١٢ متر است که برای ساخت آن تنها از سنگهای آهکی رسوبی و ملات گچ استفاده شده است. سبکی سنگهای متخلخل و سختی اندک و انعطافپذیری ملات آن، موجب تحمل زمینلرزهها و پایداری بنا در عمر نزدیک به دوهزار سال آن شده است. چهار سوی این بنا همانند دیگر چارتاقیها کاملاً باز بوده و هیچگونه در یا پنجره و بازدارندههای دیگری برای ورود به آن، وجود نداشته است. تا مدتها بر پایه روایتهای داستانگونه کتاب (قمنامه) احتمال داده میشد که این بنا آتشکدهای از زمان اردشیر ساسانی باشد؛ اما تاکنون شواهد باستانشناختی و منابع مکتوب آنرا تائید نکرده است. از این بنا نخستین بار توسط هوتوم شیندلر گزارشی مختصر منتشر شد و سپس آندره پ. هاردی بررسی کوتاه مدتی پیرامون آن انجام داد که در مجموعه «آثار ایران» توسط آندره گدار منتشر شد. گدار در توضیح گزارش شیندلر، کارکرد آتشگاهی این بنا را رد میکند. در سال ١٣٨٠ کاربرد این بنا و نیز دیگر چارتاقیهای ایران، بهعنوان یک تقویم آفتابی یا شاخص اندازهگیری زمان با استفاده از تغییرات میل خورشید، توسط رضا مرادی غیاثآبادی شناسایی شد. آنگونه که در نقشههای آن دیده میشود؛ ساختار تقویمی این بنا به گونهای است که در آغاز و میانه هر یک از فصلهای سال، پرتوهای خورشید بامدادی به شکلی خاص از میان پایههای بنا دیده میشده و هنوز نیز دیده میشود. دقت محاسبات تقویمی در این چارتاقی در بین دیگر تقویمهای آفتابی دنیا بینظیر است و نشاندهنده تواناییهای علمی نیاکان ماست. - امامزاده سلطان علی بن باقر روستای اردهال شماره ثبت ٣٩٩ تاریخ ثبت ١٣٣٤/١١/١١ بنای بقعه امامزاده حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر ( ع ) فرزند بلافصل امام پنجم شیعیان در روستای مشهد اردهال واقع در ٤١ کیلومتری شمال غرب شهرستان کاشان قرار دارد و از بناهای دوران سلجوقی تا صفوی می باشد . بقعه دارای گنبد خانه و چند صحن بزرگ و تاریخی به نامهای : « صحن صفا ، و صحن فینیها، صحن قمیها » می باشد . که بواسطه استقرار بر روی دامنه کوه صحنها با هم اختلاف سطح دارند. قدمت اولیه بنا به زمان قبل از اسلام می رسد، که به احتمال زیاد، در این مکان بنایی از خشت و سنگ با ملات گل به شیوه بناهای ساسانی وجود داشته و در قرون اولیه اسلام با شهادت این امامزاده واجب التعظیم نسبت به ساخت و توسعه بنا اقدام گردیده است. آخرین ساخت و ساز و الحاقات بسیار زیبای آستانه متعلق به دوران قاجاری و در زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار بوده است. - مـراسـم قـالـی شـویـان در مشهـد اردهـال یکی از سنن دیرین مردم فین از قرون اولیه اسلامی تاکنون ، مراسمی است به نام (قالی شویان) که در نزدیکترین جمعه به روز ١٧ مهرماه در مشهد اردهال به یاد شهادت سلطانعلی بن امام محمد باقر (ع) با شور و غوغای تمام انجام می دهند ، بدین ترتیب که روز موعود قالی آستانه امامزاده راسردست گرفته به طرف نهر آب که در ٨٠٠ متری بقعه جاری است حمل نموده ومردم چوب بدست فین اطراف نهر آب که در هشتصد متری بقعه جاری است حمل نموده و مردم چوب به دست فین اطراف قالی حرکت می کنند و در نزدیکی نهر آب شروع به دویدن کرده تا قالی را به آب برسانند ، آنگاه چوبهای خود را به آب زده قالی و کسانی را که حامل آن هستند خیس می کنند و دوباره قالی را سر دست گرفته به همان وضع به امامزاده می رسانند . - مجموعه درب قلعه روستای غیاث آباد اردهال شماره ثبت - تاریخ ثبت - این مجموعه به صورت چند قلعه ی مسکونی است در کنار یکدیگر که سکونتگاه قدیم مردم منطقه بوده است. اکثر این قلعه ها که بالاتر از بقعه سلطان علی و در ابتدای روستای غیاث آباد می باشند در حال حاضر متروکه و ویران شده هستند ولی کماکان مجموعه ای ارزشمند و شایان توجه از نظر تاریخی و معماری بوده و همچنین پس از مرمت به عنوان جاذبه ی قوی گردشگری میتوانند مورد استفاده باشند. - قدمگاه شاه طاهر علی و زیارت بی بی رقیه روستای نشلج شماره ثبت قدمگاه شاه طاهر علی ١٤١٦٥ تاریخ ثبت ١٣٨٤/١١/٠٩ شماره ثبت زیارت بی بی رقیه ١٤١٨٥ تاریخ ثبت ١٣٨٤/١١/٠٩ بناهای این امامزاده و قدمگاه که در مجاورت یکدیگر و خارج از روستای نشلج قرار دارند بسیار قدیمی هستند و حداقل به دوره صفویه یا قبل از آن مربوط بوده و دارای معماری ساده و روستایی شامل گنبد و فضای کوچک اصلی به عنوان مرقد و رواقهایی در طرفین آن می باشند. این دو بنا که از سنگ و خشت و گل درست شده اند در سالهای اخیر دچار فرسایش و آسیبهایی شده و نیازمند مرمت می باشند. - امامزاده محمود روستای علوی شماره ثبت ٢٣٧٥ تاریخ ثبت ١٣٧٨/٠٥/٢٣ امامزاده روستای علوی مربوط به دوره صفویه یا قبل از آن بوده و دارای معماری با ارزش شامل گنبد رک کاشیکاری شده و ایوان و رواقهایی در طرفین آن است. این بنا در سالهای اخیر مرمت شده است. - امامزاده یوسف روستای ون شماره ثبت ١٦٢٢٦ تاریخ ثبت ١٣٨٥/٠٨/٢٤ امامزاده روستای ون مربوط به دوره صفویه یا قبل از آن بوده و دارای معماری ساده شامل گنبد رک کاشیکاری شده و فضای کوچک مرقد است. - خانه کمال الملک روستای کله شماره ثبت ١٢٩٧٣ تاریخ ثبت ١٣٨٤/٠٥/١٩ خانه ای قدیمی در روستای کله است که محل تولد محمد غفاری ملقب به کمال الملک نقاش بزرگ و معتبر دوره قاجاریه است و به عنوان افتخاری برای روستا و شهرستان به شمار رفته و در فهرست آثار ملی جهت حفاظت ثبت شده است.
معرفی بخش برزک
اگر از تراش و خراش زندگی شهری و آپارتمان نشینی ناخواستة خود خسته شدهاید، اگر از صوت و صدای اصطکاک فلزات و آهن و ماشین به ستوه آمدهاید، اگر خدای ناخواسته انواع روان پریشیهای مخفی و آشکار را دارید، اگر به هر جهت حال و حوصله تماشای زیباییهای ظاهر فریب و توخالی شهر را ندارید و خلاصه اگر میخواهید چندی خودتان را پیدا کنید و از نعمتهای رایگان و بیمنت الهی لذت ببرید. نشانی جایی را به شما خواهیم داد که بدون بلیط ورودی و هیچ دردسری میتوانید نفسی تازه کنید و اگر خواستید در آینده هم در اینجا بمانید، باز هم بسیار ساده و سهل خواهد بود. منطقهای با صفا با هوایی کاملاً پاک و رؤیایی با آبهایی زلال و گوارا، با عطر گلهای وحشی و گل محمدی و انواع ریاحین که در فصل بهار ناخودآگاه انسان را مدهوش و بیقرار میکند و شبانگاه و سپیدهدم جز نغمة مرغان خوش آهنگ مثل بلبل و قناری و بانگ آبشار و نوازش نسیم لطیف بهاری چیزی دیگر نخواهید یافت. آری، برزک شهر و دیاری است سرسبز با درختهای انبوه و گلستانهای دلپذیر و آب و هوایی کاملاً بینظیر در منطقه کاشان. زیباییهای برزک را نمیتوان با بیان ناتوان قلم به تصویر کشید، باید آمد و دید و مسلماً با یک گلگشت چند ساعته چنان عاشق و شیفتة طبیعت زیبای آن خواهید شد که هرگز مناظر دلربای آن را از یاد نخواهید برد و خاطرات آن را همواره برای دیگران تعریف خواهید کرد. شهر برزک با جمعیتی بالغ بر ٥٠٠٠ نفر به وسعت ٢٠٠ هکتار در جنوب غربی شهرستان کاشان و در یک منطقه کوهستانی در دامنههای کرکس و در فاصله ٤٥ کیلومتری کاشان، ٦٠ کیلومتری میمه و ٥٥ کیلومتری دلیجان و در مسیر جادهای قرار دارد که از یکطرف به آزاد راه اصفهانـ تهران و از سمت دیگر بهاتوبان کاشانـ قم ختم میشود. سابقه برزک به ٥٠٠٠ سال قبل بر میگردد. ارتفاع این شهر از سطح دریا ١٦٠٠ تا ٣٥٨٨ متر (متوسط٢٠٢٥) میباشد. طول جغرافیایی برزک ٣٠ ١٣ ٥١ و عرض جغرافیایی آن ٥٠ ٤٦ ٣٣ می باشد. این شهر باتوجه به موقعیت آن در تابستانها دارای آب وهوای معتدل و در زمستانها دارای آب وهوای سرد میباشد. میزان بارندگی در نقاط پست آن حدود ٢٠٠ میلیمتر در سال و در ارتفاعات به ٤٠٠ میلیمتر میرسد. بالاترین درجه حرارت در تابستان ٢٠ درجه و در زمستان به ٢٠ درجه زیر صفر میرسد. معرفی مکان های تفریحی و گردشگری شهر برزک دارای ٥٤ اثر تاریخی و طبیعی بارش است که تا کنون ١٠ مورد آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تپه تاریخی قلعه (تفرجگاه و همایشگاه تپه تاریخی قلعه) تپه تاریخی قلعه مربوط به دوره سلجوقیان و قبل از آن میباشد. غار کشف شده در این تپه به همراه وسایلی نظیر تنور گلی، ظروف سفالی و گلی، سرکو و … حکایت از سکونت و زندگی بسیار دور در این محل دارد. هنگامی که به بالای تپه صعود مینمایی و به چهار طرف نظاره میکنی سرسبزی و شادابی درختان، دشت و کوههای سر به فلک کشیده و خانههای کاهگلی چشمانتان را نوازش میکند. تپه تاریخی قلعه در مرکز شهر واقع شده است. این تفرجگاه دارای سکوهای سنگی جهت اسکان و استراحت، صندلی و نیمکتهای چوبی و مطابق با فضاهای اطراف، آلاچیق، بنای کوشک در مرتفع ترین نقطه تپه، آبشار که از مرکز کوشک شروع و پس از گذشتن از برکه ها و جزیرههای آب به پایین تپه در محل استخر ذخیره آب ختم میشود و. . . میباشد. غار کشف شده در تپه تاریخی قلعه قدمت این غار به دوران سلجوقیان باز می گردد و هم اکنون شهرداری با همکاری میراث فرهنگی و گردشگری به دنبال ثبت ملی این اثر تاریخی می باشند. بنا به اظهار و نقل قول سینه به سینه بزرگان شهر این غار که در سکونت گاه اولیه برزک (تپه قلعه) میباشد دارای ٣ مسیر اصلی بوده که یکی از مسیرها به مسجد جامع شهر و مسیر دیگری به حمام میان ده و مسیر سوم به طرف کوه اشک ادامه دارد و هم اکنون شهرداری به جهت انجام تحقیقات بیشتر مشغول آزادسازی معبرهای مسدود شده این غار در اثر ریزشهای سالیان متوالی میباشد. از آثار برجای مانده در این غار میتوان به حفرکانال های کوچک حفاری شده در دل سنگ جهت دفن یا نگهداری استخوانهای گذشتگان خود، ظروف سفالی و گلی برجای مانده و وجود سقف های زیبای این غار اشاره کرد. انتظار می رود با مرمت و بازسازی کامل این غار و بازگشایی آن به روی گردشگران، صنعت گردشگری و توریسم برزک در کنار دیگر آثار تاریخی و مناظر طبیعی و بکر متحول شود. تفرجگاه چشمه احمدآباد این چشمه در نقطه شمال شرقی برزک و در حریم رودخانه فصلی برزک واقع است و دارای چندین چشمه جوشان میباشد و در قسمت بالا دست آن دیواره سدی است که بر اثر رسوب طی سالیان متوالی پر شده و هم اکنون با رویش درختان بید و درختچههای گز در بستر این سد منظره زیبایی را ایجاد کرده است. این تفرجگاه که در ١٠٠ متری خیابان اصلی واقع است هر ساله گردشگران زیادی را به سمت خود جذب میکند. به دلیل وجود کوه در حاشیه جنوب شرقی تفرجگاه، گردشگران علاقه مند به کوهنوردی نیز در کنار استفاده از مناظر بکر و طبیعی این تفرجگاه از ورزش کوه نوردی نیز بهره می برند. جاده تفریحی توریستی سعدآباد این جاده از زیباترین جادههای طبیعی و بکر شهرستان کاشان میباشد جاده تفریحی و توریستی سعدآباد که از مرکز شهر آغاز میشود در امتداد رودخانه اصلی شهر که در قسمت شمالشرقی شهر واقع است به طول ٤ کیلومتر همراه با بدیعیترین صحنههای طبیعی ادامه داشته و پس از گذشت از کنار تفرجگاهها، کوهها، آبشارها و آبهای همیشه خروشان به مسیر اصلی جاده برزک ـ کاشان ختم میشود. چشمه ساران موجود در کنار جاده و آبهای همیشه خروشان آنها در کنار طبیعت همیشه سبز اطراف آن جلوهای زیبا و وصف ناشدنی را ایجاد نموده است. وجود تفرجگاههای طبیعی در کنار این جاده زیبا مأمن امنی برای مسافران خسته از راه است. آسیاب آبی سعدآباد و تفرجگاه جنب آن در مسیر جاده سعدآباد، آسیاب آبی با قدمتی حدود ٢٠٠ ساله به چشم میخورد که با مصالح بنایی از قبیل خشت و گل و سقف تیر و نی ساخته شده است. آسیاب آبی دارای تنورهای میباشد که آب از بالا داخل آن ریخته و فشار آب این تنوره، سنگهای آسیاب به وزن ٥٠٠ کیلوگرم را به حرکت در میآورد و گندم را که در بین دو سنگ قرار میگیرد خرد کرده و آرد میکند. این آسیاب به همراه تفرجگاه جنب آن مورد استقبال بسیار زیاد گردشگران قرا گرفته است. این اثر در تاریخ ٢٤/٨/٨٥ به شماره ١٦٢١٨درفهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. حمام دوره صفویه یکی دیگر از میراث های فرهنگی شهر برزک، حمامی است که مربوط به دوره صفویه میباشد. این بنای کهن توسط فردی بنام سید حسن کاشانی ساخته شده است. در ساخت این حمام از سنگ های یکپارچه استفاده شده که ستون های یک پارچه سنگی آن گواه این عمل است استحکام این حمام به حدی است که سیل عظیم و ویرانگر سال ١٣٣٥ در برزک به آن آسیبی وارد نکرد. این اثر در تاریخ ٢٤/٨/٨٥ به شماره ١٦٢١٣درفهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. امامزاده سراج الدین ابن موسی بن جعفر (ع) زیارت امامزاده سراج الدین ابن موسی ابن جعفر با قدمتی ٥٠٠ ساله مربوط به دوران صفویه میباشد و ساخت بنای اصلی این امامزاده را هنرمندان آن دوران به عهده داشته اند.بنای این امامزاده که بزرگترین امامزاده این شهر می باشد شامل دو بخش می باشد، بخش اصلی که هسته اولیه آن را تشکیل می دهد فضای دور مقبره امامزاده است که یک بنای ٨ ضلعی با ضریح در مرکز آن همراه با گنبد ی که از درون (زیر آن) آئینه کاری شده است. در فضای بیرونی امامزاده قبرستان شهر وجود دارد که سنگهای قبر بسیار قدیمی گویای قدمت بالای این قبرستان است. این اثر در تاریخ ٢٢/٨/٨٥ به شماره ١٦١٩٧درفهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. امامزادگان احمد و محمود (معروف به چهل دخترون و حاجی عوض) این دو امامزاده که به زیارت چهل دخترون و حاجی عوض معروف هستند. به قول معتمدین و ریشسفیدان از نوادگان امام سجاد(ع) بوده و نام آنها شاهزاده محمود و شاهزاده احمد میباشد. موقعیت این امامزاده در جنوب شرقی شهر و در کنار خانههای مسکونی در انتهای محلهای مصلی قرار دارد. بناهای این دو امامزاده رو به روی هم قرار داشته هرکدام از این امامزادهها یک ضریح چوبی قدیمی دارد که در بالای یکی از آنها تاریخ ١١١٣ هـ .ق و آیههای قرآن نوشته شده است که مطمئناً تاریخ اصلی این امامزادهها نیست و شاید تاریخ ساخت ضریحها باشد.قدمت بنای این امامزادهها به ٨٠٠ سال پیش میرسد. موزه مردم شناسی برزک اولین موزه مشارکتی مردم شناسی استان در خانه ای منتسب به دروه زندیه که با توجه به معماری سنتی محل ساخته شده است راه اندازی شده است. موزه مردم شناسی برزک ، در دو طبقه با حیاطی طویل و باریک و با شیبی ملایم از شمال به جنوب شکل گرفته است . استقرار این بنا در بافت قدیمی شهر، ازجمله ویژگیهای این بنای تاریخی به شمار میرود. گردشگران در این موزه ضمن بازدید از بناهای تاریخی شاهد دستگاههای بافندگی قدیمی همچون دستگاه گلیم بافی، دستگاه چادرشب بافی، دستگاه قالی بافی، درب چوبی مسجد جامع و بیش از ٤٥٠ اثر باقی ماند و قدیمی از گذشتگان هستند. این اثر در تاریخ ١٤/١٢/٨٥ به شماره ١٧٨١٠درفهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آب انبار سردل این آب انبار در دوران پهلوی با سبک معماری سنتی محل ساخته شده است. این آب انبار در محوطه کوچک شیب داری در محله شهید رجایی ساخته شده است و دارای ورودی و سقف راهروی است که با طاق ضربی پوشانیده شده، گنبد و نورگیری که بالای محوطه آب انبار قرار میگیرد و بادگیر آن آجری است. این بنای تاریخی در تاریخ ٢٤/٨/٨٥ درفهرست آثار ملی ایران به شماره ١٦٢٠٥ به ثبت رسیده است. خانه های قدیمی کاردان و موسوی خانه تاریخی کاردان در دوره زندیه بنا گردیده و یکی از قدیمی ترین خانه های تاریخی شهر برزک به شمار می رود معمار آن استاد کربلائی عبداله عظیمی معروف به معمار عظیم بوده است. این خانه که از زمان ساخت تا کنون در مالکیت خاندان کاردان بوده به همین نام در بین اهالی شهر تاریخی برزک معروف گشته است. این بنای تاریخی که در بافت قدیم شهر استقراردارد. خانه تاریخی کاردان در تاریخ ٢٤/٨/٨٦ به شماره ١٦٣١٤ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. خانه تاریخی موسوی نیز که در همسایگی خانه تاریخی کاردان قرار دارد یکی از قدیمی ترین خانههای تاریخی این شهر است که در دوره زندیه و با الهام از معماری سنتی محلی ساخته شده و چون متعلق به خواندان موسوی بوده به همین نام نیز شهرت یافته است و در میان اهالی این شهر به نام منزل امام جمعه شهر برزک معروف گشته است. این بنای تاریخی در تاریخ ٢٤/٨/٨٦ به شماره ١٦٣٠٩ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بافت قدیم برزک بافت قدیم برزک که در محله مصلی واقع شده دارای جذابیت خاصی است به طوری که وقتی گردشگران بدور از هیاهیوی دود و ماشین شهرهای شلوغ در این بافت قدم میزنند دارای آرامش روحی خاصی میشوند. این بافت که دارای ساختمانهای دارای خشت و گل با تیرهای چوبی بوده و بیشتر دارای کوچههای تنگ معروف به کوچههای آشتی کنون میباشد. این بافت که در حاشیه تپه تاریخی قلعه و به صورت پلکانی گسترش یافته دارای چشم انداز بسیار جالبی است. کوچه ها با عرض ١ متر در اطراف ساختمانها به طور خاص و به شکل مارپیچ چرخیده است و تمامی منازل را به آسانی با هم ارتباط می دهد و هیچکدام از کوچه ها بن بست نمیباشد.
چهار فصل برزک برزک از جمله شهرهای انگشت شمار دارای چهار فصل متمایز و زیبا میباشد. بهار فصل شکفتن گلها و روییدن مخمل سبز زمین در فصل بهار در دامنه رشته کوههای کرکس جایی که هر بینندهای را به تحسین وا میدارد مخملی سبز زمین را میپوشاند و درختان نیز بار شادی و نشاط بر شاخهها مینشانند و سفره سفید مهربانی را بر روی میهمانان خود میگسترانند و این در حالی است که زمزمه آب و نغمه پرندگان نوازشگر روح و جان انسان را جلا میدهد. در این موقع وقتی از لابلای درختان پر گل بهاری عبور میکنی و نسیم بهاری را حس میکنی گوئی در قطعهای از بهشت قدم میگذاری. فصل بهار در برزک پس از فرارسیدن نوروز آغاز میشود و سپیدی برف جای خود را به شکوفههای سرخ و سفید بهاری میدهد و بر زمینش مخملی سبز همراه با رویش گلهای لاله آماده استقبال از میهانان طبیعت است و چه خرسندند مردم این شهر که در آخرین ماه فصل بهار زمینشان متبرک میشود با بازگشایی گلهای سرخ محمدی که نقشی بدیع و تزیینی زیباست بر کوچه باغهای این شهر. در این ماه فعالیت گلابگیران با شوری خاص آغاز میشود، جشنواره گل و گلاب برپا میشود و شهر خود را آماده و مهیا در انتظار گردشگران میبیند تا از یک سو دشت های رنگین شده گل های لاله را در ویشنگ برزک به نظاره بنشینند و از طرفی دیگر دشت های گل محمدی مشام آنها را با صلوات به سوی مدینه روانه نماید. فصل تابستان،فصل میوه ها و سرسبزی فصل تابستان فصل سرسبزی و و شادابی و فصل کار و تلاش است، فصل به بار نشستن درختان باغ و دشتها. دربرزک انواع و اقسام میوهها به دست میآیداز شاه توت و آلو و گردو و بادام گرفته تا زردآلو و سیب و گلابی و … ، تابستان برزک بس دارای آب و هوائی لطیف و کوهستانی است که همواره در انتظار مسافران گرما زده از کویر است تا قدری در سایه سار درختان بیاسایندو صدای آبشارهای همیشه خروشان این شهر را بشنوند و قدری از آب چشمههای جلال آن بنوشند و همواره صدای مردم مهمان نواز این شهر را بشنوند که میگویند برزک میزبان مهربان دوستداران طبیعت. پاییز برزک تابلو نقاشی طبیعت فصل پاییز فصل به بار نشستن ماهها تلاش کشاورزان است. پاییز فصل کوچ پرستوها است، کوچه باغهای برزک در پاییز با فرشی رنگین از برگهای الوان درختان پوشیده شده است و درختان، برگهای زرد و سرخ و ارغوانی را با وزش باد در هوا میپراکنند و بر سر مسافرانشان گلریزان میکنند و چه زیباست وقتی که در این کوچه باغها قدم میگذاری و صدای خش خش برگها را در زیر پای میشنوی ناگاه نگاهت بر بلندای برزک میافتد و برفهای پوشیده بر قلههای سر به فلک کشیده را مشاهده میکنی که آمدن فصل زمستان را گوشتزد میکند. زمستان همیشه سفید مردم برزک نیز مانند همه ایرانیان با برگذاری مراسم شب یلدا به استقبال اولین سپیده زمستانی میروند و غالباً در این شب هدیه خداوندی، که همانا برف است را شاهد هستند. زمستان برزک را همیشه پر از برف میبینی که این امر مسؤولین را بر آن داشت تا در تدارک پیست اسکی برزک باشند تا به گردشگران بگویند که همواره در کنار شهر کویری کاشان شهر کوهستانی برزک دارای چهار فصل متمایز و زیبا با بهترین نوع آب و هوا همواره مشتاق گردشگران در در طول سال است. گلابگیری شهر برزک با تولید بیش از ٨٠ درصد گل و گلاب با بیشترین تعداد کارگاههای گلابگیری سنتی و ١٠ کارخانه صنعتی به عنوان بزرگترین تولید کننده گل و گلاب همواره نسبت به عرضه این محصول به دیگر استان ها و کشورهای خارجی تلاش می نماید. گلابگیری سنتی در بَرزُک بیش از ٥٠٠ کارگاه گلابگیری سنتی وجود دارد که در فصول گردشگری و به ویژه در ایام گلابگیری پذیرای گردشگران داخلی و خارجی هستند. گلابگیری صنعتی بخش بَرزُک به عنوان بزرگترین تولید کننده گل و گلاب در حال حاضر دارای ١٠ کارخانه صنعتی تولید گلاب و عرقیات گیاهی می باشد و همواره در طول سال پذیرای گردشگران داخلی و خارجی می باشد. صنایع دستی منطقه بَرزُک یکی از نقاط ایران است که از قدمت و تاریخ کهن و فرهنگ پربار و هنر دستی بسیار قدیمی برخوردار می باشد . در منطقه بَرزُک انواع صنایع دستی شامل:پارچه بافی -کرباس بافی - جاجیم بافی -گلیم بافی - گیوه چینی - سبد بافی – طناب بافی – نخ ریسی – گلدوزی با دست – قالی بافی – و انواع بافتنی های دستی وجود داشته که هم اکنون نیز تعدادی از آنها در شهر بَرزُک رونق دارد و فرش های دست باف این شهر از شهرت بالایی برخوردار است که امروزه نیز در بیشتر منازل برزک صدای تار و پود فرش به گوش می رسد. معرفی زبان و لهجه مردم بَرزُک زبان رایجی بَرزُک نشان از داستان زندگی آریاییان نخستین دارد و با همه ویژگی،پیوندهای آشکار با دیگر زبان های ایرانی، پهلوی، اوستایی، تالشی، مازندرانی، تانی،کردی، لری، سمنانی، ارمنی، دری زرتشتی، دامغانی و نیشابوری دارد. که خود نشان دهنده یگانگی فرهنگ مردمانی است که در گستره فرهنگی می زیند. خوشبختانه هنوز در برخی از محله های شهر شهروندان به زبان رایجی صحبت می کنند. کشاورزی شهر برزک با تولید مرغوب ترین شاتوت کشور گوی سبقت را از دیگر شهرها ربوده و طعم گوارای شاتوت را به ایرانیان اثبات نموده که به همین بهانه هرساله با ورود خیل عظیم گردشگران به شکرانه این محصول در تابستان جشنواره شاتوت برگزار می شود. با توجه به پتانسیل بالای منطقه در تولید محصول گل محمدی بزرگترین گلستان گل محمدی مکانیزه کشور در باغ چهار میلیون متر مربعی کوثر برزک هر ساله پذیرای گردشگرانی است که عاشق رویت دشت های گل سرخ محمدی هستند. محصولات کشاورزی بَرزُک بَرزُک به دلیل قرارگرفتن در ارتفاعات کوه کرکس مرتفع ترین نقطه جغرافیایی در شهرستان کاشان می باشد که با وجود ارتفاع بالا و بارش زیاد و آب و هوای معتدل کوهستانی، شاهد رویش انواع درختان میوه است. در این شهر اکثر زمین های کشاورزی از جهت درختکاری به صورت مخلوط می باشد. یعنی در هر زمینی شما تقریباً همه نوع درختی را می توانید مشاهده کنید. ولی چهار محصول شاخص و عمده این شهر به ترتیب شامل: گل محمدی – شاه توت – آلو بخارا و گردو زبانزد خاص و عام است و در فصول تابستان و پاییز گردشگران زیادی را به این شهر روانه می کند.ولی انواع درختان دیگر نیز شامل: انواع سیب، گلابی، گیلاس، انگور، صنوبر، بید ، بیدمشک، بادام ، هلو ، امرود ، گلابی ، توت سفید ، به، انجیر، انار، زردآلو و ...نیز از طرفداران زیادی برخوردار است. مراسم و آیین ها از قدیم الایام در بَرزُک آیین ها و رسوم های متعددی برجای مانده که از آن جمله می توان به: مراسم شب نیمه در ماه مبارک رمضان_ آیین نخل برداری در روز عاشورا و شهادت حضرت علی ، مراسم شش امام حسین که در فهرست میراث معنوی کشور ثبت گردیده و ... اشاره کرد. اقامتگاه به جهت حفظ و احیای بافت های تاریخی مسوولین شهر را بر آن داشت تا به جای ایجاد هتل های مجلل نسبت به احداث اقامت گاههای سنتی با کلیه امکانات رفاهی در شهر اقدام نمایند که از آن جمله می توان با اقامتگاههای ذیل اشاره نمود. منبع : سایت اداره میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی شهرستان کاشان
